در گذشته به محلی بازار می‌گفتند که خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا یا خدمات به آن مراجعه می‌کردند؛ اما اقتصاددانان به مجموعه خریداران و فروشندگانی که به خرید و فروش کالا یا خدمات خاصی مبادرت می‌کنند، بازار می‌گویند.یکی از اساسی‌ترین مفاهیم اقتصاد و همچنین مهم‌ترین رکن اقتصادی در هر بازار، بحث عرضه و تقاضا است که دو سوی هر بازاری را تشکیل می‌دهد.
در بازار، خریداران میزان تقاضا (Demand) و فروشندگان میزان عرضه (Supply) را تعیین می‌کنند. در این مقاله در مورد تعاریف عرضه و تقاضا، ارتباط این دو با یکدیگر و شرایط خاصی که بر هر کدام حاکم است، صحبت می‌کنیم. همچنین تعریف این مفاهیم را در بازار مسکن نیز به اختصار بیان خواهیم کرد.
عرضه و تقاضا
عرضه، میزان یا مقداری از محصول و یا خدمات است که تامین‌کننده مایل به تامین آن با قیمتی مشخص یا قیمت مورد علاقه خود است. عوامل موثر بر میزان عرضه عبارتند از: هزینه تمام شده تولید و درآمد یا درآمدهای ناشی از تولید.
تقاضا نیز به میزان یا مقداری از محصول و یا خدمات گفته می‌شود که متقاضیان مایل به خرید آن هستند و یا توانایی خرید آن را دارند.
عرضه و تقاضا با قیمت رابطه مستقیمی دارند که در اصطلاح، رابطه عرضه و رابطه تقاضا نامیده می‌شوند؛ در نتیجه قیمت تابعی از عرضه و تقاضا است.
قانون عرضه
قانون عرضه نشان‌دهنده مقادیری است که با قیمتی مشخص به فروش می‌رسند. رابطه عرضه یک شیب رو به بالا را به نمایش می‌گذارد؛ یعنی هر چه قیمت بالاتر برود، مقدار عرضه بیشتر می‌شود. تولیدکنندگان در قیمت‌های بالاتر عرضه را بیشتر می‌کنند، زیرا فروش تعداد زیاد محصول در قیمتی بالاتر درآمد و سود آنها را بیشتر می‌کند.
قانون تقاضا
قانون تقاضا به این شکل است که در صورت برابر بودن سایر عوامل محیطی بازار، هر چه قیمت یک کالا بالاتر باشد، افراد کمتری متقاضی آن کالا خواهند بود.
مقداری از کالا که خریداران با قیمتی بالاتر می‌خرند کمتر است، زیرا با بالا رفتن قیمت یک کالا، هزینه فرصت خرید آن کالا نیز بالا می‌رود؛ در نتیجه مردم به‌طور طبیعی از خرید محصول چشم‌پوشی می‌کنند.
رابطه بین عرضه و تقاضا
بر خلاف تقاضا، زمان در عرضه اهمیت دارد؛ زیرا تامین‌کنندگان باید به سرعت به تغییر در عرضه یا قیمت واکنش نشان دهند. اما در یک زمان مشخص، عرضه و تقاضا هر کدام میزانی دارند که می‌توانند با هم برابر و یا نابرابر باشند.
در صورتی که میزان درخواست و تقاضا برای یک کالا با میزان تولید و عرضه آن در بازار برابر باشد، نقطه تعادل بازار به وجود می‌آید؛ در غیر این صورت بازار نامتعادل شده و ممکن است در هر یک از این دو طرف انباشت به وجود آید.
نه عرضه و نه تقاضا، به تنهایی نماینده کاملی از قیمت نیستند؛ زیرا معمولا عرضه‌کننده به دنبال دست‌یابی به حداکثر سود و درآمد است و متقاضی نیز به دنبال دست‌یابی به محصول یا خدمت مورد نظر خود با حداقل قیمت ممکن است.
بازار مسکن
بازار مسکن نیز مانند هر بازار دیگری از تمام موارد گفته شده در بالا پیروی می‌کند. در سمت عرضه بازار، سازنده‌ها و سرمایه‌گذاران املاک که خود را برای فروش و یا اجاره آماده می‌کنند، وجود دارند. در سمت تقاضا نیز، خانوارهایی که نیاز به تامین مسکن (خرید/ اجاره) دارند و یا افراد سرمایه‌گذاری که خواهان سرمایه‌گذاری در این بازار هستند، وجود دارند.
این دو طرف همیشه در حال تلاش برای افزایش میزان سود خود هستند؛ به این صورت که عرضه‌کنندگان به دنبال راهکاری برای عرضه مسکن با قیمت بالاتر در بازار هستند و متقاضیان نیز به دنبال تهیه مسکنی متناسب با بودجه و شرایط خود هستند تا بیشترین کارکرد را برایشان داشته باشد.
به همین دلیل است که تهیه مسکن یکی از پرریسک‌ترین انتخاب‌های هر فرد در زندگی خود است و یافتن قیمتی به عنوان نقطه تعادل در این بازار همواره یک چالش برای فعالان این حوزه بوده است.
در این بین گروهی به نام «تسهیل کنندگان» وجود دارند که نقش انتقال اطلاعات و یا تامین بودجه برای هر دو سوی بازار را بر عهده دارند تا افراد در هر دو سمت بتوانند تصمیم درستی بگیرند. از جمله این تسهیل‌کنندگان، موسسات مالی وام دهنده و مشاورین املاک هستند.
با توجه به آنچه در بالا در ارتباط با بازار و اختصاصا بازار مسکن عنوان شد، قیمت باید تابعی از میزان عرضه و تقاضای موجود در بازار باشد؛ اما در این بازار متاسفانه، قدرت بخش عرضه در تعیین قیمت بیشتر است و تقاضا سهم کمتری در آن دارد؛ به این دلیل که اکثر اطلاعات موجود در بازار مسکن از بخش عرضه در حال تولید و منتشر شدن است و متقاضیان صرفا قیمت‌های بخش عرضه را نظاره می‌کنند؛ در صورتی که میزان اطلاعات مرتبط با تقاضاهای انجام گرفته، به دلایل مختلف، در حدی نیست که اکثریت مردم از آن اطلاع داشته باشند. به همین دلیل است که عرضه سهم بیشتری در تعیین قیمت دارد.
به عنوان مثال متقاضیان و خریداران این بازار در بیشتر مواقع، برای آگاهی از قیمت ها در بازار مسکن، به سایت‌های اینترنتی، فضای مجازی و یا مکان‌های فیزیکی مراجعه می‌کنند تا از آگهی‌های فروش یا اجاره خانه مطلع شوند.
این قیمت‌های آگهی شده دقیقا بخش عرضه بازار است و نمی‌تواند به عنوان مرجع قیمت‌گذاری محسوب گردند. در واقع این آگهی‌ها یکی از مشکلات اساسی برای قیمت‌گذاری در بازار مسکن به حساب می‌آیند.
انتشار اطلاعات و تحلیل‌های این قسمت از معاملات صورت گرفته در بازار مسکن، می‌تواند باعث شفافیت بیشتر این دو بخش از بازار برای عموم مردم شده و به هر دو سمت فعال در این حوزه کمک به‌سزایی کند تا با استناد به این اطلاعات با ارزش، تصمیم درستی برای سرمایه خود اتخاذ کنند.
