با نزدیک شدن به فصل سرما، استفاده از وسایل گرمایشی ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. در کشور ما ایران، اکثر این وسایل گازسوز هستند و به همین سبب سهل انگاری هنگام استفاده از این وسایل، می‌تواند حادثه‌ساز و خطرآفرین باشد. با رعایت نکات ایمنی هنگام بهره بردن از وسایل گرمایشی، می‌توان از بروز حوادث تلخ جلوگیری و روزهای گرم و شادی را در نیمه دوم سال، در کنار خانواده سپری کرد.
هنگام استفاده از تمام وسایل گرمایشی باید نکات ایمنی را از نقطه ابتدایی که می‌تواند پشت بام و محل خروج دود وسایل گازسوز باشد تا نقطه انتهایی و داخل منزل و موتورخانه رعایت کنید.
نکات ایمنی پیش از نصب وسایل گازسوز
بخاری یکی از وسایل گازسوز پرطرفدار
در میان وسایل گرمایشی مختلفی که در خانه‌ها استفاده می‌شود، بخاری حادثه‌سازترین وسیله است. متاسفانه هر ساله خبرهایی منتشر می‌شود که اشاره به مرگ هم‌وطنان‌مان در اثر گازگرفتگی دارد. سوختن ناقص بخاری یا گرفتگی مسیر دودکش آن، موجب نشر گاز مونواکسیدکربن در هوا می‌شود. این گاز قاتل خاموش نیز نامیده می‌شود، چرا که هیچ رنگ یا بویی ندارد و بسیار خطرناک است. همین موارد باعث می‌شود به سرعت بتواند افراد را مسموم کند
دودکش بخاری
هریک از وسایل گازسوز باید یک دودکش و لوله تهویه مجزا داشته باشند. برای تهویه بخاری حتما باید لوله دودکش بخاری کار گذاشت و به هیچ عنوان نباید از لوله‌های آکاردئونی مخصوص هود آشپزخانه استفاده کرد. علت این است که آن لوله‌ها مقاومت لازم را در برابر گرما و حرارت ندارند و در نتیجه احتمال سوراخ شدن و بیرون آمدن دود وجود دارد.
لوله دودکش وسایل گازسوز معمولا از ورقه‌های ضخیم گالوانیزه ساخته می‌شود تا کاملا در برابر حرارت مقاوم باشد و امکان نشت گاز و دود وجود نداشته باشد. قطر خروجی دودکش باید برابر با قطر دهانه خروجی بخاری بوده و یا از آن بزرگ‌تر باشد. دودکش باید از دو طرف با هوای آزاد در ارتباط باشد.
به همین دلیل نصب دودکش در محیط‌های بستهای مانند راهرو ممنوع است. بهترین مکان برای خروجی دودکش پشت بام است. خارج کردن لوله دودکش بخاری از شیشه پنجره یا قرار دادن آن درون شومینه کاری اشتباه و خطرناک است. به هیچ وجه بخاری را درون شومینه نگذارید و از دودکش شومینه به جای دودکش بخاری استفاده نکنید.
|
در همین رابطه بخوانید: |
ارتفاع لوله دودکش باید حداقل ۱۷۰ سانتی‌متر و از بلندترین نقطه روی بام ساختمان، حداقل ۶۰ سانتی‌متر بلندتر باشد. همچنین از دیواره‌های پشت بام، به اندازه یک متر فاصله داشته باشد. در انتهای لوله دودکش کلاهکی نصب می‌شود که به دلیل شکل آن که مانند حرف H انگلیسی است، به آن کلاهک اچ می‌گویند.
این کلاهک مانع از نفوذ باد و باران به داخل دودکش می‌شود. تمامی اتصالات دودکش باید دودبند شود تا هیچ گونه راهی برای نفوذ دود به بیرون از آن وجود نداشته باشد.
|
نشت گاز مونواکسیدکربن به فضای درون خانه از جمله خطرات بخاری است که می‌تواند منجر به مرگ خاموش شهروندان شود. |
لوله دودکشی که درون ساختمان به کار می‌رود نباید زیاد بلند و طولانی باشد و پیچ و خم‌های اضافه نداشته باشد. لوله‌های رابط به بستهای بیشتری نیاز دارند که موجب پایین آمدن کارایی و ایجاد منفذ می‌شود. بهتر است دقت کنید در محل اتصال لوله رابط حداکثر دو زانوی ۴۵ درجه و یک زانو ۹۵ درجه استفاده شود.
برای سایر وسایل گازسوز نیز می‌بایست دودکش مخصوص آن وسیله را با توجه به استانداردهای مرتبط با آن استفاده کرد. به عنوان مثال قطر دهانه دودکش شومینه، شوفاژ و پکیج باید ۱۵ سانتی‌متر یا بیشتر باشد.
بازبینی دودکش پیش از نصب بخاری
قبل از روشن کردن بخاری باید از سلامت دودکش آن مطمئن شوید. لوله دودکش بخاری باید قدرت مکش بالایی داشته باشد تا بتواند تمامی گازهایی که تولید می‌شود را از خانه خارج کند. با نصب یک تنظیم کننده مکش، می‌توان میزان مکش دودکش را تنظیم کرد.
شما می‌توانید برای آزمایش قدرت مکش دودکش، یک تکه مقوا را آتش بزنید و درون لوله بخاری بیندازید یا اینکه یک فندک را روشن کنید و درون لوله بگیرید. در صورتی که دود آن داخل لوله کشیده شد و هیچ دودی داخل خانه نشود، می‌توانید از مکش آن مطمئن باشید.
|
هریک از وسایل گازسوز باید دودکش و شیر گاز مجزایی داشته باشد. |
هنگام روشن بودن بخاری، لوله دودکش باید داغ باشد. سرد بودن لوله نشان‌دهنده وجود مشکل است. ممکن است مسیر آن مسدود شده یا اینکه در محل اتصالات منفذی ایجاد شده باشد. اگر راه خروج دود بسته شود، شعله بخاری ناقص می‌سوزد و در نتیجه گازهای سمی به داخل خانه راه پیدا می‌کند.
برای جلوگیری از این اتفاق که می‌تواند منجر به گاز گرفتگی و مرگ افراد شود، ضروری است هر ساله پیش از نصب بخاری، مسیر دودکش و کلاهک آن را بازبینی و تست کنید، تا مشکلی نداشته باشد. به این ترتیب می‌توانید با خیال راحت از بخاری استفاده نمایید
شلنگ بخاری
هریک از وسایل گازسوز باید یک شیر گاز مجزا داشته باشد. به هیچ عنوان از یک شیر گاز، انشعاب نگیرید. از شلنگ‌های استاندارد مخصوص بخاری استفاده کنید و برای اطمینان بیشتر، هر چند سال یک بار آن را عوض کنید. فاصله بخاری از شیر گاز نباید زیاد باشد و حداکثر طول شلنگ ۱۲۰ سانتی‌متر است. محل اتصال شلنگ به بخاری و شیر گاز باید با بست فلزی محکم بسته شود.
در ابتدای نصب شلنگ بخاری، آن را از نظر نشت گاز تست کنید. برای این کار کافی است در یک ظرف کوچک مقداری آب و کف درست کنید. کف‌ها را روی محل اتصال بمالید. در صورتی که نشتی گاز وجود داشته باشد، حباب‌های کف باد می‌کند و بزرگ می‌شود.
گوشواره: لوله دودکش یک بخاری روشن باید گرم باشد. اگر به لوله دست زدید و آن را سرد دیدید، حتما در پی یافتن علت مشکل باشید
نصب بخاری
بعد از اینکه از سلامت و کارایی دودکش و شلنگ بخاری اطمینان حاصل کردید، نوبت به نصب آن می‌رسد. بخاری را باید در مکانی قرار دهید که از دیوار دست‌کم ۱۵ سانتی‌متر فاصله داشته باشد. همچنین آن را از وسایل قابل اشتعالی چون منسوجات (پرده یا رومیزی) و لوازم چوبی به اندازه ۵۰ سانتی‌متر دور نگه دارید.
بهتر است بخاری را زیر پنجره یا در مکانی که جریان هوا وجود داشته باشد، قرار دهید. شعله بخاری همواره باید آبی رنگ بسوزد. زمانی که شعله زرد یا نارنجی بسوزد، نشانه‌ی سوختن ناقص آن است. در صورت مشاهده شعله زرد یا نارنجی باید هر چه زودتر مشکل پیدا و حل شود.
شومینه یک وسایل گازسوز لوکس
مشکلات و خطرات شومینه نیز همانند خطرات بخاری است. دودکش آن باید به خوبی بررسی شود تا هیچ گونه گرفتگی یا منفذی نداشته باشد و کلاهک اچ دودکش سالم باشد. قبل از روشن کردن اجاق شومینه مطمئن شوید که دمپر (دریچه) آن کاملا باز باشد. اجاق شومینه حتما باید ترموکوپل داشته باشد تا در صورت خاموش شدن، گاز قطع شود و به داخل خانه منتشر نشود.
|
در همین رابطه بخوانید: |
همچنین ضروری است که محل شومینه دقیقا زیر دودکش قرار گیرد تا تمامی دود ناشی از سوختن گاز خارج شود. شلنگ شومینه و اتصالات آن نیز همانند آنچه در بخش بخاری گفته شد، باید تنظیم شود و احتمال نشتی گاز با کف صابون بررسی شود. از تبدیل شومینه به اجاق خوراک‌پزی و مانند آن، جدا بپرهیزید. شعله شومینه نیز مانند بخاری باید آبی بسوزد تا به معنای عملکرد سالم آن باشد.
ایمنی وسایل گرمایشی مرکزی
در سیستم‌های حرارت مرکزی مانند موتورخانه و پکیج، خطر پخش گاز در داخل محیط خانه مانند خطرات بخاری و شومینه وجود ندارد. با این حال رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از این وسایل به ویژه در محل موتورخانه ضروری است. اتاقک موتورخانه باید به گونه‌ای باشد که جریان ورود و خروج هوا وجود داشته باشد.
به همین منظور بهتر است زیر درب محل موتورخانه حداقل به اندازه پنج سانتی‌متر باز باشد و همچنین تهویه مناسبی در اتاقک آن نصب شود. تمامی لوله‌های آب و دودکش‌ها باید به درستی آب‌بندی شده باشد و از نظر عدم وجود منفذ بررسی شوند. طول لوله‌های موتورخانه باید تا حد امکان کوتاه و به صورت حداقلی باشد و رابط اضافه‌ای نداشته باشد.
دیگ موتورخانه باید به صورت مرتب سرویس و بازبینی شود تا دچار نشتی یا سوراخ شدن نشود. همچنین هر چند سال یک بار داخل مخزن دیگ باید رسوب‌زدایی و تمیز گردد. رله مشعل گاز باید استاندارد و باکیفیت باشد. رله موتورخانه، همانند ترموکوپل شومینه، باعث قطع شدن گاز در زمان خاموش شدن اتفاقی شعله می‌شود.
|
در همین رابطه بخوانید: |
در هنگام سرویس موتورخانه باید درستی عملکرد رله، مشعل و دودکش‌ها به طور کامل بررسی شود تا در صورت بروز هرگونه عیب و نقصی، فورا برطرف شود. بعد از سرویس قطعات داخل موتورخانه، یک بار مشعل را روشن و خاموش کنید و از کارکرد درست آن اطمینان حاصل کنید. در صورتی که مشعل روشن نشود یا در هنگام روشن شدن دود کند و یا صدای زیادی تولید کند، دچار اشکال است و باید رفع شود.
از آن جایی که موتورخانه هم با گاز و هم با برق کار می‌کند، نکات ایمنی مربوط به اتصالات برقی نیز باید رعایت شود. از ایمن و سلامت بودن سیم‌های برق، فیوزها و کلیدهای برق اطمینان حاصل کنید. برای اینکه بتوانید در هنگام حوادث غیرمترقبه‌ای چون آتش‌سوزی و نشت گاز، موتورخانه را خاموش کنید، حتما بیرون از آن یک کلید برق اضطراری کار بگذارید.
هنگام ورود به موتورخانه نیز مراقبت‌های لازم را جهت امنیت خود به عمل آورید. همیشه پیش از ورود اندکی در را باز بگذارید تا در صورت وجود گاز، به سرعت از موتورخانه خارج شده و دچار گاز گرفتگی نشوید.
آب‌گرمکن دیواری و پکیج
پکیج نیز از جمله وسایل گرمایشی تقریبا جدیدی است که نسبت به آب‌گرمکن‌های دیواری امنیت بیشتری دارد و مصرف سوخت در آن‌ها بهینه‌تر و بازدهیشان بالاتر است. آب‌گرمکن دیواری باید در مکانی نصب شود که جریان هوا وجود داشته و همچنین تهویه و دودکش مناسب و استانداردی داشته باشد.
به هیچ وجه نباید در مکان‌های بستهای چون حمام یا راهرو کار گذاشته شود. پکیج نیز با وجود ایمنی بیشتری که نسبت به آب‌گرم دیواری دارد، باید حتما سیستم تهویه و دودکش مخصوص به خود را دارا باشد. تمامی قسمت‌های دودکش باید به درستی دودبندی شده باشد تا گازهای ناشی از احتراق مشعل به خارج خانه منتقل شود.
|
ایمنی وسایل گرمایشی را هنگام نصب و استفاده وسایل گازسوز رعایت کنید. |
حتی با وجود رعایت تمام نکات ایمنی لازم است بدانید که این وسایل گرمایشی، اکسیژن موجود در محیط خانه را مصرف می‌کنند و موجب خشکی و کمبود رطوبت هوا می‌شوند. بهترین مکان برای قرارگیری پکیج در بیرون ساختمان و داخل بالکن است. با این حال بعضی از افراد اقدام به نصب پکیج داخل آشپزخانه می‌کنند.
در این صورت توصیه می‌شود با یک دستگاه بخور هوا، رطوبت و اکسیژن از دست رفته را جبران کرد تا اهالی خانه دچار مشکلات تنفسی نشوند. سرویس و تعمیر دوره‌ای پکیج و رسوب‌زدایی آن نیز ضروری است
جمع بندی
بشر از گذشته تا به امروز وسایل گرمایشی مختلفی را برای گرم کردن خود در روزهای سرد سال، اختراع و استفاده کرده است. از منقل و کرسی و چراغ‌های گازسوز گرفته تا سیستم‌های گرمایش از کف پیشرفته امروزی. متخصصان سعی کرده‌اند که ضمن افزایش راندمان این وسایل گازسوز و بهینه کردن مصرف سوخت، ایمنی وسایل گرمایشی را نیز بالا ببرند.
با این حال از آن جایی که همه این وسایل گرمایشی با مواد قابل اشتعال سر و کار دارد، رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از آن‌ها بسیار مهم است. با صرف کمی زمان و انجام چند کار ساده می‌توان ایمنی وسایل گرمایشی را بالا برد و از خطرات جبران‌ناپذیر آن اجتناب کرد.
- در اثر سوختن وسایل گازسوز، گازی بی‌رنگ و بو به نام مونواکسیدکربن تولید می‌شود که به سرعت می‌تواند جان انسان‌ها را بگیرد.
- در هنگام نصب بخاری و دیگر وسایل گازسوز باید لوله‌های دودکش به دقت بررسی شود. هرگونه گرفتگی در مسیر راه دودکش می‌تواند منجر به بازگشت دود به داخل خانه و گاز گرفتگی شود.
- حتما محل خروجی دودکش باید در مکان بلندی مانند پشت‌بام باشد که با جریان هوا در ارتباط است.
- بحث ایمنی وسایل گرمایشی به ویژه خطرات بخاری را جدی بگیرید. به هیچ وجه از لوله‌های آکاردئونی برای لوله دودکش بخاری استفاده نکنید.
- با مقداری کف صابون، عدم نشتی گاز را در محل اتصال شیر گاز و شلنگ بخاری آزمایش کنید.
- از گرم بودن لوله دودکش هنگام روشن بودن بخاری، اطمینان حاصل کنید.
- رنگ شعله کلیه وسایل گازسوز باید آبی باشد. زرد سوختن بخاری یا شومینه نشانه‌ی سوختن ناقص آن و پخش گاز مونواکسیدکربن در هواست.
- تمامی لوله‌های دودکش‌ها را به درستی دودبندی کنید و تمامی منافذ و درزهای آن را بگیرید.
