مساجد از دیرباز به دلیل اهمیت بالایی که در جوامع اسلامی دارند و معماری مسجد همواره اهمیت زیادی داشته و مورد توجه قرار دارد. وجود برترین سازه‌های جهان از لحاظ معماری را در مسجدهای شناخته شده‌ای چون مسجدالنبی، مجد شیخ لطف الله و… گواه این مدعاست. در این مقاله از مجله کیلید، به بررسی 8 مورد از زیباترین مسجدهای معاصر از جمله مسجد ولیعصر و مسجد نورا و مسجد معروف شاه فیصل از نظر معماری می‌پردازیم که خلاقیت و نوآوری بسیاری در ساخت این مسجدهای معاصر به کار رفته است. در این بناها اثری از معماری اسلامی که برای ساخت مسجدها به خاطر داریم دیده نمی‌شود.
|
برخلاف اصول رایج در معماری مسجد ، در معماری مسجد ولیعصر المان‌های سنتی همچون مناره و گنبد وجود ندارد و این یکی از دلایلی است که محافظه‌کاران با ساخت این مسجد مخالفت می‌کردند. |
مسجد امیر شکیب ارسلان، لبنان
معماران L.E.F.T ساختمان موجود در شهر مختاره لبنان را با سنگ‌های سفید سنتی و قاب‌های هندسی از جنس فولاد برای ساخت یکی از زیباترین مسجدهای معاصر بازسازی کردند.
معماری مسجد امیر شکیب ارسلان ترکیبی از معماری سنتی و مدرن بوده و ساختاری فولادی سفید و زاویه‌دار آن این بنا را هم ردیف مکه قرار می‌دهد.
اسکلت‌های فلزی سفید رنگ یک میدان عمومی با یک آب‌نما در مسجد ایجاد کرده است که سایه ایجاد شده توسط این اسکلت‌ها در کنار آب‌نما، همچون ساحل دریا است. بر روی مناره و قوس فلزی مسجد نیز کلمات الله و انسان نمایان است.
|
در همین رابطه بخوانید: |
مسجد دنداجی، جمهوری نیجر
اتلییر ماسیومی، در روستایی به نام دنداجی واقع در جمهوری نیجر، یکی از مسجدهای معاصر دیدنی را طراحی کرده است که جایگزینی برای یک مسجد قدیمی در حال تخریب است و معماران دیگر برای جلوگیری از نابودی کل بنا، از آن به عنوان کتابخانه استفاده می‌کردند.
طراحی جدید مسجد به گونه‌ای است که با کتابخانه در تعامل بوده و حسی طبیعی از حرکت میان دو بنا را ایجاد می‌کند. در مرکز آن محلی برای برگزاری عبادت‌های روزانه وجود دارد. استفاده از آجرهای فشرده شده محلی در ساختار این بنا، برخلاف آجرهای گلی، باعث شده است تا هزینه نگهداری آن پایین‌تر بیاید درحالی که ویژگی‌های گرمایی با کیفیت یکسان را نیز فراهم می‌کند.
در این مسجد یک سیستم آبیاری نیز برای خنک کردن محیط تعبیه شده است. این سیستم از یک آب انبار زیرزمینی استفاده می‌کند که آب ناشی از بارندگی را در طی فصول مختلف در خودر ذخیره می‌کند.
مسجد نور دبی
یک شرکت معماری از بمبئی، برای شرکت در مسابقات، طرحی معاصر را برای یک مسجد در دبی ارائه داد که در آن از اشکال هندسی برای حفر نور به عنوان یک المان مرکزی استفاده می‌شد.
طرح پیشنهادی برای معماری مسجد نور به گونه‌ای بود که با استفاده از شکل چند لایه و به کار بردن صفحه‌هایی با سبک معماری مشربیه، نور روز را به قسمت داخلی تالار عبادت منتقل کند. نور از دو سطح منحنی شکل رو سقف بیرون آمده و از طریق دهانه‌های مشربیه فیلتر می‌شود.
این نوع از معماری، علاوه بر جنبه‌های زیبایی شناختی، عبادت کنندگان مسجد را از قرار گرفتن در تابش مستقیم نور، دور نگه داشته و همچنین فضای خنکی را نیز فراهم می‌کند. تراس نیز به وسیله چهار مناره محدود شده که این مناره ها ساختمان کلی مسجد نور را به هم متصل می‌کنند.
|
در همین رابطه بخوانید: |
مسجد ولیعصر تهران
یکی دیگر از مسجدهای معاصر یعنی مسجد ولیعصر تهران، توسط زوج معمار شرکت مهندسی موج سیال یعنی، رضا دانشمیر و کاترین اسپریدونوف، طراحی شد. مسجد ولیعصر که شکلی موج مانند دارد، در کنار تئاتر شهر واقع شده و به گفته معماران آن، ایده طراحی مسجد ولیعصر برگرفته از سادگی وتواضع قرآن است. رضا دانشمیر که پیشتر معمار ساختمان پردیس سینمایی ملت نیز بوده، در طراحی مسجد ولیعصر ، سعی داشته تا تعاملی فرهنگی میان مسجد ولیعصر و ساختمان مجاورش یعنی تئاتر شهر برقرار کند.
برخلاف اصول رایج در معماری مسجد ، در معماری مسجد ولیعصر المان‌های سنتی همچون مناره و گنبد وجود ندارد و این یکی از دلایلی است که محافظه‌کاران با ساخت این مسجد مخالفت می‌کردند.
در طرح منحنی شکل سقف مسجد ولیعصر ، از سادگی مسجد قبا مدینه الهام گرفته شده است و به گونه‌ای است که به یک فضای عمومی برای نشستن افراد تبدیل شده و معماری مسجد با ساختار سازه‌های اطراف آن یعنی ساختمان تئاتر شهر و پارک دانشجو بسیار همگون است.
فضایی به مساحت ۳۸۵۵ متر مربع، در هفت طبقه و ۳۲ متر ارتفاع ساخته شده است و ۲۰ متر از سازه آن زیر سطح زمین قرار دارد.
|
در همین رابطه بخوانید: |
مسجد شاه فیصل در اسلام آباد پاکستان
مسجد شاه فیصل ، با مساحتی حدود 5 هزار متر مربع، یکی از بزرگترین مساجد در جهان است. معماری این مسجد شاه فیصل تلفیقی از سنت و مدرنیته است و معادل سیصدهزار نفر ظرفیت دارد.
مسجد شاه فیصل برخلاف طرح‌های رایج در معماری اسلامی، گنبد گرد ندارد اما بنایی گنبد مانند به شکل یک چادر در آن تعبیه شده است. این مسجد به دلیل آن‌که در یکی از موقعیت‌های جغرافیایی ویژه در شهر اسلام آباد قرار گرفته است نمادی از شهر نیز به شمار می‌رود.
قرار گرفتن مسجدی به بزرگی مسجد شاه فیصل در یکی از نقاط مرتفع شهر اسلام آباد باعث شده است تا افراد از مکان‌های مختلف در طول شبانه روز قادر به رویت مسجد باشند.
مسجد شاه فیصل حاصل برگزاری مسابقه بین‌المللی معماری میان مسلمانان است که در سال ۱۹۶۹ میلادی برگزار شد. در این مسابق، معماران بسیاری از 17 کشور جهان شرکت کردن که پس از چند روز بررسی آثار شرکت کنندگان، نهایتا طرح پیشنهادی «ودات دالوکای» معماری از کشور ترکیه پذیرفته شد.
روند ساخت مسجد شاه فیصل سال ۱۹۷۶ میلادی آغاز شد و ۱۳۰ میلیون ریال از سوی عربستان سعودی برای ساخت مسجد شاه فیصل بودجه در نظر گرفته شد. این مسجد در سال ۱۹۸۶ میلادی به پایان رسید و به عنوان دانشگاه بین‌المللی اسلامی مورد استفاده قرار گرفت.
|
در همین رابطه بخوانید: |
مسجد الدنا از مسجدهای معاصر ابوظبی
مسجد الدنا توسط یک شرکت معماری از دبی به نام معماران ایکس، طراحی شد. معماری مسجد الدنا به شکلی است که ساختمان مسجد در شب شبیه فانوسی است که از درون خود نور متصاعد می‌کند اما در طول روز، شیارهای دایره‌ای شکل ساختمان، نور خورشید را از بالا به داخل مسجد هدایت می‌کند.
در طراحی ساختمان مسجد الدنا به فضای مردانه و زنانه به یک میزان بها داده شده‌است. یعنی فضایی منحصر به فرد و مجزا را برای زنان در نظر گرفته است و همانند همان فضا و بدون هیچ گونه بخش اضافی برای مردان نیز سالن عبادت مجزا ساخته شده است و این امر، بازتابی از عمل کردن به نظریه برابری زنان و مردان است.
احمد آل علی، مدیریت شرکت معماران ایکس در رابطه با مسجد الدنا گفته است: «ما عناصر یک مسجد سنتی را بازنگری کردیم و با تلفیق زبان معماری و هندسه، طرحی را برای معماری مسجد الدنا ارائه کردیم که آرمان‌ها، خرد و چشم‌اندازهای امارات را بازتاب دهد.»
|
مسجد الدنا توسط یک شرکت معماری از دبی به نام معماران ایکس، طراحی شد. معماری مسجد الدنا به شکلی است که ساختمان مسجد در شب شبیه فانوسی است که از درون خود نور متصاعد می‌کند اما در طول روز، شیارهای دایره‌ای شکل ساختمان، نور خورشید را از بالا به داخل مسجد هدایت می‌کند. |
مسجد سانجاکلار، ترکیه
این مسجد توسط شرکت معماری ترکیه‌ای امر آرولات در حومه شهر استامبول ترکیه ساخته شده‌است. هدف از ساخت این مسجد، حل مشکلات بنیادی در طراحی یک مسجد از طریق فاصله گرفتن از مباحث معماری کنونی و تمرکز مطلق بر روی یک فضای صرفا مذهبی است.
تنها المان معماری قابل مشاهده از بیرون مسجد، سایبان بلندی است که ساختمان مسجد در زیر آن ساخته شده است. مسجد توسط یک مسیر از حیاط بالا به پارک دسترسی پیدا می‌کند.
داخل مسجد تنها یک غار ساده است ماننده فضا که حالتی جادویی و هیجان انگیز را برای عبادت به وجود آورده است. شکاف‌ها و شکست‌های روی دیوار قبله فضای نماز خواندن را افزایش داده و نور خورشید را به داخل سالن هدایت می‌کند.
این پروژه دائما بازی میان انسان و طبیعت را به نمایش می‌گذارد و تضاد زیبایی را میان پله‌های سنگی طبیعی که به دنبال شیب طبعیت آمده و نرده‌های بتونی بیش از 6 متر که برای ایجاد سایبان توسط انسان ساخته شده است را نشان می‌دهد.
|
در همین رابطه بخوانید: |
معماری مسجد شاه عبدالله، ریاض عربستان
این مسجد در قلب منطقه مالی ریاض قرار دارد و معماری آن الهام گرفته است هندسه کریستال‌های شن و ماسه کویری است. این ساختمان توسط دو مناره 60 متری مشخص شده است.
این مسجد 6 هزار متر مربعی در سه طبقه ساخته شده و یک سالن نماز بسیار بزرگ و بدن ستون و فیلترهای نور طبیعی دارد. مسجد شاه عبدالله دقیقا بر روی یک میدان شهری بنا شده است. سقف مسجد تنها از بالای ساختمان‌های مجاور قابل رویت بوده و مانند الماسی است که از چشم پنهان مانده است.
|
در همین رابطه بخوانید: |
معماری مسجد نورا دبی
معماری مرکز اجتماعات و مسجد نورا توسط شرکت معماری امره آرولات ارائه شده و قرار است مسجد نورا به عنوان یکی از مسجدهای معاصر در شهر عجمان دوبی این بنا ساخته شود. مسجد نورا در زمینی به 10 هزار متر مربع در قسمت شمالی دبی قرار می‌گیرد. ساختمان مسجد نورا در اصل یک سازه چند منظوره است که قسمتی از آن متعلق به مسجد نورا با ظرفیت 2500 نفر خواهد بود.
مرکز اجتماعات و مسجد نورا ، با توجه به درخواست کارفرماف به گونه‌ای طراحی شده است که جنبه‌های محیطی و معنوی را پوشش دهد.
معماران این اثر بر ساخت سازه‌ای تمرکز کرده‌اند که نماینگر مکانی با احترام برای عبادت و فضایی برای تفکر باشد. این بنا منظره‌ای به دریا دارد و نواحی اطراف آن منتهی به جاده‌ها می‌شود.
|
در همین رابطه بخوانید: |
