مفهوم خانه در هر فرهنگ، لغت و زبانی همواره یادآور آرامش، سلامت و امنیت اهل خانه است. امروزه با توجه به افزایش روزافزون آلاینده‌های محیطی و گستردگی انواع مختلف آن، ضرورت از بین بردن آلودگی هوای خانه و محل سکونت، که بیشترین زمان عمر خود را در آن می‌گذرانیم، اولویت و اهمیت بسیار بالایی دارد.
از دیرباز انسان با مفهوم نظافت و پاک‌سازی محل زندگی خود، از آلودگی‌ها و گردوخاک، آشناست و همه ما کم و بیش با روش‌هایی برای حفظ تمیزی خانه به‌منظور پاک‌سازی آن و از بین بردن آلودگی هوای خانه برای مراقبت از سلامت اعضای خانواده، آشنایی داریم. اما در این مقاله شمارا برای داشتن محیطی پاک‌تر و عاری از هرگونه آلودگی راهنمایی خواهیم کرد.
شناسایی اصلی‌ترین آلوده‌کننده‌های هوای خانه و روش‌های مقابله با آن
شاید باور نکنید، اما وسایلی که در طول روز از آنها استفاده می‌کنید و تقریباً در تمام خانه‌ها دیده می‌شوند، اصلی‌ترین دلیل آلودگی هوای خانه هستند. بنابراین نکته ضروری در پیشگیری و رفع آلودگی هوای خانه و پاک‌سازی ، در قدم اول، شناسایی لوازمی است که این آلودگی‌ها را ایجاد می‌کنند.
وسایل حرارتی و پخت‌وپز
- بخاری‌ها، شومینه‌ها، آبگرم‌کن‌ها و اجاق‌گازها از عوامل مهم در افزایش آلودگی هوای خانه هستند.
- آلاینده‌ها همچون مونوکسید کربن که باعث بروز سر درد و خستگی‌های مزمن جسمانی می‌شوند، محصول اصلی استفاده از وسایل حرارتی ذکرشده هستند.
- گاز مونوکسید کربن در اثر احتراق ناصحیح تولید می‌شود. یکی دیگر از آلاینده‌ها ی ناشی از پخت‌وپز، دی‌اکسید نیتروژن است. درصورتی‌که این ماده با گازهای موجود در هوا ترکیب شود، اسید نیتریک و نیترات‌های آلی تولید می‌شود که برای سلامتی انسان بسیار خطرناک است.
- از دیگر اثرات وجود این گازها و آلاینده‌ها در خانه، میتوان به التهاب و سوزش چشم، بینی و گلو اشاره کرد.
راه‌حل رهایی از آلودگی هوا که توسط لوازم پخت و پز و گرمایشی تولید می‌شود، چیست؟
- وسايل حرارتی بايد توسط افراد متخصص مورد بازديد سالانه و کنترل مستمر قرار گيرند.
- دودكش‌ها و لوله‌های بخاری را باید هميشه بررسی و تميز کرده و هرگونه زنگ‌زدگی، پوسيدگی و ترک‌خوردگی در آنها را تعمير شود.
- هیچ‌گاه از بخاری بدون دودكش و كلاهک برای گرم كردن فضای خانه استفاده نشود.
|
مهم‌ترین عامل آلودگی هوای خانه ، لوازم گرمایشی و پخت پز هستند. در فصول سرد سال که از لوازم گرمایشی، بیشتر استفاده می‌شود، لزوم بررسی مداوم این لوازم به منظور اطمینان از عدم وجود آسیب دیدگی، شکستگی یا خوردگی، برای جلوگیری از آلودگی هوای خانه به انواع گازهای مضر، بیشتر احساس می‌شود. |
- استفاده از دستگاه تصفیه هوا مناسب قدم بزرگی در پاک‌سازی ، رفع مشکل آلاینده‌ها و آلودگی هوای خانه است.
- باز گذاشتن درب یا پنجره، درصورتی‌که هوای بیرون عاری از آلودگی است، همیشه راه‌حل مناسبی برای تهویه و ایجاد جریان هوای تازه به داخل منزل است؛ به شرطی که موارد قبلی را تمام و کمال رعایت کنید و از عدم وجود نقص در سیستم گرمایشی اطمینان حاصل شود.
- درنهایت استفاده از هشداردهنده‌های مونوکسید کربن نیز برای جلوگیری از بالا رفتن غلظت آلاینده‌ها و آلودگی هوای خانه، توصیه می‌شود.
رفع مشکل آلودگی هوای خانه با رعایت نکات زیر
-
نظافت کلی منزل و جارو کشیدن
- پاک‌سازی و تمیز نگه‌داشتن خانه، اساسی‌ترین اقدامی است که در مبارزه با آلاینده‌ها ، آلودگی هوای خانه ، تهویه و تصفیه هوا می‌توانید انجام دهید.
- از ضروری‌ترین نکات از بین بردن آلاینده‌ها و آلودگی هوای خانه ، پاک‌سازی و حفظ تمیزی محیط اطراف و وسایل است. در این رابطه نظافت به‌موقع و شستشوی لباس‌ها، ملافه‌ها و وسایلی که افراد خانه به‌طور مدام و مشترک از آنها استفاده می‌کنند، نقش مهمی در تمیز ماندن هوای خانه ایفا می‌کند.
- تمیز نگه‌داشتن فرش‌ها، موکت، سرامیک یا پارکت نقشی اساسی در پاک‌سازی ، تهویه و تصفیه هوا خانه دارد. تاروپود فرش‌ها محل بسیار مناسبی برای قرارگیری ترکیبات آلی فرّار،گردوخاک، حشرات میکروسکوپی، باکتری‌ها و قارچ‌های موجود در هوا هستند. بوی نامطبوعی که از فرش یا موکت متصاعد می‌شود نیز ناشی از استقرار باکتری‌ها و قارچ‌هاست.
- جارو کردن با جاروبرقی دارای فیلتر، شستشوی فرش‌ها و موکت‌ها و ضدعفونی کردن کف خانه میزان زیادی از آلودگی‌ها را از بین می‌برد.
|
حداکثر فاصله مجاز بین روزهای جارو کشیدن خانه، 72 ساعت است. در غیر این صورت کف‌پوش‌ها، فارغ از این‌که چه جنسی دارند، به انواع باکتری‌ها و قارچ‌ها آلوده‌شده و محیط رشد مناسب را برای آنها فراهم می‌کنند. |
-
شستشوی سرویس‌های بهداشتی و حمام
درست است که ما برای تمیزی و نظافت سطح بدن و دفع مواد زائد از سرویس بهداشتی و حمام استفاده می‌کنیم، اما ویروس‌ها و باکتری‌های موجود در سرویس‌های بهداشتی و حمام می‌توانند مسبب آلودگی هوای خانه ، بیماریهای دستگاه گوارش، سیستم تنفسی و حتی مشکلات پوستی شوند.
- ازموادضدعفونی کننده باکیفیت بالا برای تمیز کردن و پاک‌سازی سرویس بهداشتی و حمام خود استفاده کنید.
- در هنگام استفاده از تمیزکننده‌های شیمیایی، به میزان گازهای نامطبوعی که متصاعد می‌کنند توجه نموده و در هنگام استفاده از آنها دستورالعمل مربوطه را در نظر بگیرید.
- همچنین سعی کنید از محصولات سازگار با محیط‌زیست، استفاده نمایید.
- گردگیری منظم منزل
ذرات درشت گردوغبار حداكثر می‌توانند به داخل بینی، دهان و حلق راه پیدا كنند. اما ذرات ریز می‌توانند به اعماق بیشتر و نواحی حساس مجرای تنفسی و ریه نفوذ كنند و مسبب بیماریهای تنفسی، بروز حساسیت پوستی، بیماریهای باكتریایی و ویروسی شوند.
- یکی از مهم‌ترین راهکارهای اصولی برای از بین بردن آلاینده‌ها و آلودگی هوای خانه، پاک نمودن خانه از گردوخاک و یا گردگیری است.
|
در همین رابطه بخوانید: |
- همان‌طور که در بالا اشاره شد جارو زدن با جاروبرقی دارای فیلتر نیز مفید است.
- استفاده از دستگاه تهویه مطبوع نیز کمک به کاهش اثرات گردوخاک می‌کند.
- لازم به ذکر است که پرده‌ها و مبلمان مکان مناسبی برای تجمع گردوخاک هستند، بنابراین توصیه می‌شود در فواصل زمانی کوتاه نسبت به شستشوی آنها اقدام شود.
-
دود ممنوع
انواع دخانیات شامل مواد شیمیایی هستند که پس از مصرف نیز اثرات خود را بر محیط می‌گذارند، جزو آلاینده‌ها هستند و باعث آلودگی هوای خانه و بروز بیماریهای مختلف ناشی از مصرف آنها خواهند شد. شمع‌ها هم متأسفانه در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
- از مصرف انواع دخانیات در منزل اکیداً خودداری شود و برای مصرف آنها به حیاط یا تراس مراجعه نمایید. به این ترتیب یکی از اصلی‌ترین دلایلی را که باعث آلوده شدن هوای محیط خانه می‌شود را حذف کرده‌اید.
-
ایجاد رطوبت کافی در محیط
رطوبت بالا برای بعضی از افراد که حساسیت‌های بیشتری نسبت به دیگران دارند، ازجمله نوزادان و کودکان، سالمندان و کسانی که مشکلات تنفسی مانند آلرژی و آسم دارند، خطرناک است. همچنین کاهش رطوبت از سطح نرمال نیز مشکلاتی را برای همه افراد به وجود می‌آورد.
- سعی کنید سطح رطوبت در خانه خود را بین 30٪ تا 50٪ حفظ کنید.
- همیشه تهویه مناسب در مناطق مرطوب، مانند حمام را تأمین کنید.
- در فصل سرما بهتر است از دستگاه‌های بخور سرد برای حفظ رطوبت محیط استفاده نمایید.
-
محدودیت و دقت در مصرف سموم، حشرات و آفت‌کش‌ها برای کاهش آلودگی هوای خانه
گازهای متصاعد شده از این مواد جزو آلاینده‌ها و بسیار خطرناک بوده، موجب آلودگی هوای منزل شده و مسبب بروز بیماریهای مختلفی چون سوزش چشم، ازکارافتادن سیستم عصبی و کلیه و در مواردی بروز سرطان است.
- درصورتی‌که مجبور به مصرف آفت‌کش یا سموم هستید، کاملاً طبق دستورالعمل درج‌شده روی آن عمل نمایید.
- در صورت امکان پس از اجرای سم‌پاشی از منزل خارج شوید و در محیط آلوده نمانید.
- حتی نگهداری باقیمانده سموم در منزل به دلیل تصاعد گاز خطرناک و آلوده کننده هوای محیط است.
|
اگر بعد از مصرف آفت‌کش یا سموم حشرات مقداری از این مواد در ظرف باقی ماند، بهتر است آن را درجایی به‌جز محیط داخلی منزل نگهداری کنید تا تصاعد آن به‌صورت گاز موجب آلودگی هوای منزل نشود. |
-
استفاده بیشتر از گیاهان در محیط منزل
استفاده مناسب گیاهان در منزل باعث کاهش آلودگی هوا و رفع سموم موجود در آن می‌شود. البته نظافت گلدان‌ها و استفاده از آفت‌کش‌های غیر شیمیایی و مراقبت از آنها در برابر باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌بایست مدنظر قرار داده شود.
|
در همین رابطه بخوانید: |
ازجمله گیاهانی که در این لیست قرار می‌گیرند:
| نام گیاه | تصفیه‌کننده |
| آلوئه ورا | مواد جانبی تمیزکننده‌ها، مثل فرمالدئید و بنزِن |
| گیاه عنکبوتی(گندمی) | بنزن و فرمالدئید و مونوکسید کربن |
| سانسِوِریا (گیاه ماری) | فرمالدئید |
| گل داوودی | بنزن موجود در چسب، رنگ، پلاستیک و مواد شوینده |
| ژربرا جامزونی | بنزن و تری‌کلرواتیلن |
| دراسینا مارگیناتا (دراسینای لبه‌قرمز) | زایلن، تری‌کلرواتیلن و فرمالدئید |
| بنجامین فیکوس (انجیر گریان) | فرمالدئید، بنزن و تری‌کلرواتیلن |
| پاپیتال | فرمالدئید و ضد آلرژی است |
| نخل راپیس | بخار آمونیاک |
| بامبو | بنزن، مونوکسید کربن و کلروفرم |
-
استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا برای از بین بردن آلودگی هوای خانه
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و بازار گسترده دستگاه‌های تصفیه هوا و تهویه ی خانگی، انتخاب محصولی که مناسب خانه‌ی ما باشد اهمیت زیادی دارد.
- اصل اساسی در انتخاب نوع فیلتر هوا یا فیلترهای بکار رفته در دستگاه موردنظر و میزان پاک‌کنندگی آنها است.
- مورد دوم میزان متراژ فضایی است که دستگاه می‌تواند هوای آنجا را تصفیه و تهویه نماید.
- سومین مورد میزان حجم هوا به نسبت زمان کارکرد است. یعنی در مدت‌زمان مشخصی مثلاً یک دقیقه، چه حجم هوایی را می‌تواند تهویه و از میزان هوای ورودی، چند درصد آن را تصفیه کند.
- مطمئناً همانگونه که تصفیه هوا برای ما مطلوب است، عدم آلودگی صوتی نیز از موارد مهمی است که باید در زمان انتخاب محصول موردنظر به آن توجه داشته باشیم.
- از موارد دیگری که ما را در انتخاب یک دستگاه تصفیه هوا یاری می‌کند، میتوان به‌سرعت فن، توان دستگاه، خدمات پس از فروش، تعویض آسان فیلتر هوا، کنترل از راه دور، مجهز بودن به تایمر و سنسور، قابلیت سیستم بخور، میزان مصرف برق، قابلیت جذب دود و ذرات معلق در هوا، قابلیت میکروب‌زدایی و… اشاره کرد.
- علاوه بر تمامی مواردی که در بالا اشاره شد، مهم‌ترین عاملی که به انتخاب دستگاه مناسب کمک بزرگی می‌کند، نوع و تعداد فیلتر مصرفی و مکانیسم عملکرد تهویه هواست.
- فیلترها به‌طورکلی به دودسته فعال و غیرفعال تقسیم می‌گردند. قطر ذرات تصفیه‌شده در هر یک از فیلترها متفاوت است. در جدول زیر می‌توانید توضیحات اجمالی در مورد انواع فیلترهای دستگاه تصفیه هوا را مشاهده و بر اساس نیاز خود، نوع مناسب دستگاه تصفیه هوا و فیلتر هوای مناسب را تهیه کنید.
| نوع فیلتر | عملکرد |
| پیش فیلتر | توانایی جذب پرز فرش، مو، گردوخاک و پر حیوانات را دارد |
| کربن فعال | توانایی جذب بوهای نامطبوع و بیش از 3000 نوع از ترکیبات مضر گازی را داشته و نقش مهمی در جذب عوامل شیمیایی را دارد. |
| فیلتر هپا | قابلیت جذب انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها و ذرات گردوخاک معلق در هوا تا قطر 0.3 میکرون را دارا است و تقریباً تمام ذرات معلق را از هوایی که تنفس می‌شود، تصفیه می‌کند. |
| فیلتر هگا | جذب اکثر گازها که ترکیبی از پوشش کربن است و نسبت به فیلتر کربن فعال کارایی بیشتری دارند. |
| فیلتر پلاسما | با استفاده از تکنولوژی نانو قابلیت جذب الکتریکی ذرات آلرژی‌زا و دوده هوا را دارد. |
| فیلتر یون منفی | با حذف آلاینده‌های دارای یون مثبت موجب تلطیف هوا می‌گردد. |
| فیلترهای الکترواستاتیکی | ذرات ریز مانند گردوخاک و دود داخل یک جریان گاز را با استفاده از یک نیروی بار الکترواستاتیک اعمال‌شده به جریان گازها خارج می‌کند. |
نکات اجمالی در خصوص پاک‌سازی منزل از آلودگی هوای خانه و مراقبت از سیستم تنفسی
علاوه بر مواردی که مطرح شد توجه به نکات مفید زیر، می‌تواند هوای محیط خانه شما را از آلاینده‌ها و مواد آسیب‌زننده، پاک‌کرده و شما را از خطرات ناشی از این وضعیت، دورنگه دارد.
- انواع رنگ‌های شیمیایی که محتوی سرب هستند باعث ایجاد مشکلات تنفسی، سوزش چشم، آلرژی، سردرد و حالت تهوع می‌شوند. بهتر است در زمان مصرف و همچنین خشک شدن آن در محیط رنگ‌شده نباشید.
- چیدمان منزل، به‌گونه‌ای که در آن اصول جابه‌جایی هوا رعایت شود، نقش بسزایی در این زمینه دارد. به‌طور مثال تخت خواب باید درجایی قرار گیرد که از طرفین امکان گردش هوا داشته و زیر آن نیز سدی برای عبور هوا وجود نداشته باشد.
- خوشبوکننده‌های هوای مصنوعی و اسانس‌ها بااینکه رایحه دلپذیری دارند اما با مواد مضر و شیمیایی خود هوای محیطی که در آن هستید را آلوده می‌نمایند. استفاده از خوشبوکننده‌های هوای طبیعی جهت تهویه و پاک‌سازی هوا می‌تواند جایگزین مناسبی برای این محصولات باشد.
- خانه خود را برای تصفیه هوا و میزان رادون (ماده رادیواکتیو) موجود، با استفاده از دستگاه‌های استاندارد سازمان محیط‌زیست، آزمایش کنید.
- تجمع زباله خصوصاً زباله تر علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع جاذب حشرات نیز است بنابراین علاوه بر خروج به‌موقع زباله با شستن و ضدعفونی نمودن سطل زباله قدم بعدی را در از بین بردن آلودگی هوای خانه خود بردارید.
- درصورتی‌که از حیوانات خانگی نگهداری می‌کنید باید مراقب ریز گرد این حیوانات مانند پوست و موی آنها باشید.
|
در همین رابطه بخوانید: |
- هنگام پخت‌وپز، فن را روشن بگذارید تا مانع از ماندن دود، بخار و مواد آلاینده در منزل شود.
- در ساختمان‌ها برای عایق نمودن سازه در برابر آتش‌سوزی از آزبست استفاده می‌شود. ذرات بسیار ریز آزبست از طریق تنفس وارد ریه و ایجاد بیماریهای ریوی می‌شود. استفاده از فیلتر هپا به تصفیه هوا، تهویه و از بین بردن این ذرات کمک می‌کند.
- از دیگر آلاینده‌ها میتوان به چسب، لاک، الکل و لامپ‌های شکسته اشاره نمود. بهتر است از تا جایی که می‌توانید از این مواد دوری کنید. ضمن آن‌که هرگز نباید لامپ‌های شکسته را برای مدت طولانی در منزل نگه دارید، به‌ویژه اگر از انواع کم‌مصرف باشد.
|
دستگاه‌های تصفیه هوا می‌توانند جایگاه ثابتی در خانه‌ها داشته باشند و نقش خود را به‌عنوان از بین برنده‌ی آلاینده‌ها و پاک‌سازی هوای خانه همیشه به‌خوبی ایفا کنند. تنوع تکنولوژی به‌کاررفته در انواع مختلف این نوع دستگاه‌ها تا حد زیادی جوابگوی نیازهای خانه‌های امروزی است. |
نتیجه‌گیری:
اثرات مخرب رشد روزافزون آلاینده‌ها در محیط و گسترش آنها را میتوان با رعایت مواردی که در این مقاله عنوان شد به حداقل رسانید. خانه را با رعایت چند مورد ساده می‌تواند به محلی امن برای نفس کشیدن وزندگی سالم‌تر تبدیل شود.
