معرفی محله تجریش (موقعیت، تاریخچه و وجه تسمیه)
محله تجریش یکی از قدیمیترین و شناختهشدهترین محلههای شمال تهران است که در دامنه رشتهکوه البرز واقع شده است. این محله در محدوده منطقه ۱ شهرداری تهران قرار دارد و مرکز شهرستان شمیرانات محسوب میشود. از نظر موقعیت جغرافیایی، تجریش از شمال به محلههای دربند و امامزاده قاسم، از غرب به زعفرانیه، از شرق به نیاوران و دزاشیب و از جنوب به محلههای الهیه و قیطریه متصل است. دو خیابان شریعتی و ولیعصر به میدان تجریش ختم میشوند و مهمترین راههای ارتباطی این محله با سایر نقاط شهر هستند.
تاریخچه: تجریش در گذشته یک روستای کوچک و خوشآبوهوا به نام طجرشت بوده که قدمت آن به بیش از هزار سال میرسد. در متون تاریخی از طجرشت بهعنوان ییلاقی در شمال شهر ری یاد شده که حتی محل درگذشت سلطان طغرل سلجوقی در سال ۴۵۵ قمری بوده است. بعدها با گسترش تهران در دوران پهلوی، این روستا بهتدریج به یکی از محلات مهم و پرجمعیت تهران تبدیل شد و نام آن به تجریش تغییر پیدا کرد. در دوره قاجار، به دلیل آبوهوای مطبوع و نزدیکی به کاخهای سلطنتی، تجریش مورد توجه درباریان قرار گرفت و محمدشاه قاجار در این منطقه کاخی مجلل به نام محمدیه بنا کرد که زمینهای اطراف آن امروز به نام باغ فردوس شناخته میشود. تجریش طی دهههای بعد با حفظ بافت سنتی خود توسعه یافت و از طریق جاده قدیم شمیران به مرکز شهر تهران متصل شد. میدان تجریش قدیمیترین میدان این محله است که در گذشته به آن سرپل تجریش میگفتند؛ علت نامگذاری سرپل وجود پلی روی رودخانه دربند بود که از وسط محله میگذشت. امروزه این رودخانه دربند هنوز جریان دارد و به نوعی شاهرگ تاریخی محله محسوب میشود.
وجه تسمیه: درباره ریشه نام تجریش نظرات مختلفی وجود دارد. برخی منابع نام قدیمی طجرشت را به معنی محل دارای آب خنک دانستهاند. پژوهشی نشان میدهد واژه “تج” در زبان محلی به مفهوم گرما و “ریش” به مفهوم چشمه یا رود است؛ بنابراین تجریش احتمالاً به معنای چشمه آب گرم یا مظهر آب است که اشاره به رودخانه جاری در این محله دارد. با توجه به وفور قناتها و رودهای کوچک در شمیران قدیم، چنین نامگذاری چندان دور از ذهن نیست. به هر روی، نام تجریش امروز یادآور ترکیب دلپذیر تاریخ و طبیعت در شمال تهران است.
دسترسیها و حملونقل در تجریش
دسترسی خیابانی: محله تجریش از موقعیت ممتازی در شبکه راههای تهران برخوردار است. خیابان ولیعصر (طولانیترین خیابان تهران) از جنوب شهر به سمت شمال امتداد یافته و به میدان تجریش ختم میشود. همچنین خیابان شریعتی از مرکز شهر به سمت شمال ادامه مییابد و در میدان قدس (تجریش قدیم) در ابتدای خیابان دربند پایان میگیرد. این دو شریان اصلی، رفتوآمد به تجریش را از نقاط مختلف تهران آسان میکنند. از سمت غرب تهران، بزرگراه چمران و سپس خیابان ولیعصر بهترین مسیر رسیدن به تجریش است؛ از مرکز شهر میتوان از بزرگراههای مدرس و صدر به خیابان شریعتی رفت و به تجریش رسید. بزرگراه شهید صدر و بزرگراه مدرس نزدیکترین اتوبانها به تجریش هستند که در جنوب محله واقع شده و دسترسی سریعی به سایر مناطق ایجاد میکنند.
حملونقل عمومی: تجریش یکی از مراکز مهم حملونقل عمومی در شمال تهران است و روزانه حجم زیادی از مسافران از این طریق جابجا میشوند. پایانه بزرگ تاکسیرانی در شمال میدان تجریش قرار دارد که تاکسیها به مقاصد مختلف شهر (از جمله پایانه ونک، تجریش به مقصد شرق یا غرب تهران و …) در آن مستقرند. همچنین پایانه اتوبوسرانی تندرو (BRT) در میدان تجریش، ایستگاه ابتدایی خط ویژه تجریش – راهآهن است که جنوب تهران را به شمال متصل میکند. اتوبوسهای تندروی این خط بهصورت روزانه جمعیت زیادی را از تجریش به مرکز و بالعکس منتقل میکنند. علاوه بر آن، ایستگاههای اتوبوس و تاکسی متعددی در میدان قدس فعالیت میکنند و محلههای مجاور را پوشش میدهند.
مترو: ایستگاه مترو تجریش پایان شمالی خط ۱ متروی تهران است. این ایستگاه در میدان قدس (تقاطع شریعتی و دربند) واقع شده و مسافران را مستقیماً از تجریش به مرکز و جنوب تهران (تا ایستگاه کهریزک) متصل میکند. ایستگاه مترو تجریش بهدلیل موقعیت پایانی خط، معمولاً شلوغ و پرتردد است اما یکی از سریعترین راهها برای رسیدن به تجریش از نقاط دورتر شهر محسوب میشود. نزدیکترین ایستگاه بعدی، ایستگاه مترو قیطریه در خیابان شریعتی است که برای بخشهای جنوبشرقی محله کارایی دارد. به طور کلی، ترکیب مترو، BRT و تاکسی در تجریش باعث شده که دسترسی بدون خودروی شخصی به این منطقه آسانتر از بسیاری محلات دیگر باشد.
وضعیت ترافیک: تجریش به عنوان گرهگاه شمال تهران، در اغلب ساعات روز ترافیک نسبتاً سنگینی دارد. خیابانهای ولیعصر و شریعتی در نزدیکی میدان تجریش معمولاً پرترافیک هستند و حضور گردشگران، کسبه بازار و ساکنین، رفتوآمد را پرحجم میکند. با این حال، وجود کوچههای فرعی متعدد در بافت مسکونی امکان دسترسی به بخشهای مختلف محله را حتی در شرایط ترافیک فراهم میسازد. اگر با خودروی شخصی به تجریش میآیید، بهتر است در ساعات غیرپیک سفر کنید یا از پارکینگهای عمومی اطراف میدان (مثل پارکینگ طبقاتی تندیس یا پارکینگ ارگ) استفاده کنید تا دغدغه کمتری برای جای پارک داشته باشید.
امکانات رفاهی محله تجریش
محله تجریش از نظر برخورداری از امکانات رفاهی و خدمات شهری وضعیت بسیار مطلوبی دارد. تجریش محلهای مرفهنشین است و طبیعتاً اکثر زیرساختهای شهری در آن بهخوبی فراهم شدهاند. در ادامه به مهمترین امکانات این محله میپردازیم:
مراکز خرید و بازار سنتی تجریش: مهمترین جاذبه تجریش، بازار سنتی تجریش است. این بازار سرپوشیده قدیمی با معماری سنتی خود نه تنها مرکز خرید اهالی شمیران است بلکه یک جاذبه توریستی محبوب نیز محسوب میشود. بازار تجریش در امتداد بازار بزرگ تهران از قدیمیترین بازارهای پایتخت است و غرفههای میوه، ترهبار، خشکبار، پوشاک و صنایع دستی متنوعی دارد. حالوهوای این بازار به خصوص در ایام نوروز و محرم دیدنی است. در کنار بازار سنتی، چندین مرکز خرید مدرن نیز در تجریش قرار گرفتهاند که نیازهای خرید روز را کاملاً پوشش میدهند. از معروفترین مجتمعهای تجاری تجریش میتوان به مرکز خرید ارگ (در خیابان سعدآباد)، مجتمع تندیس (نزدیک میدان تجریش), پاساژ قائم، پاساژ میری، پاساژ بعثت، پاساژ کیش و پاساژ رضوی اشاره کرد. این مراکز خرید ترکیبی از فروشگاههای برند، پوشاک، طلا و جواهر، لوازم خانگی و … هستند. به سختی میتوان به تجریش رفت و دست خالی بازگشت؛ تنوع اجناس در بازار و مراکز خرید این محله هر خریداری را راضی میکند.
مراکز درمانی و پزشکی: در تجریش یک بیمارستان بزرگ و قدیمی به نام بیمارستان شهدای تجریش قرار دارد که از مهمترین بیمارستانهای شمال تهران به شمار میرود. این بیمارستان در حاشیه خیابان شهرداری (بین میدان قدس و میدان تجریش) واقع شده و قدمت آن به پیش از انقلاب بازمیگردد. بیمارستان شهدای تجریش با بخشهای تخصصی متعدد (داخلی، جراحی، قلب، اطفال، اورژانس و…) به اکثر نیازهای درمانی ساکنین پاسخ میدهد. این مرکز درمانی اخیراً توسعه یافته و ساختمانهای جدیدی به آن اضافه شده است. علاوه بر آن، چند درمانگاه و کلینیک تخصصی در محله فعالیت دارند؛ از جمله درمانگاه طالقانی و داروخانه شبانهروزی طالقانی در ابتدای خیابان شریعتی که دسترسی ساکنان به خدمات درمانی فوری را تسهیل میکنند. همچنین مطب پزشکان متخصص در حوزههای مختلف در خیابانهای اطراف میدان تجریش به وفور دیده میشود؛ بنابراین ساکنین برای امور پزشکی نیازی به خروج از محله خود ندارند.
مراکز آموزشی: تجریش به لحاظ آموزشی نیز غنی است. چندین مدرسه دولتی و غیرانتفاعی باکیفیت در این محدوده یا نواحی مجاور (مثل خیابان دربند و نیاوران) قرار دارند که خانوادهها از آنها بهره میبرند. علاوه بر مدارس، حضور مراکز دانشگاهی در نزدیکی تجریش قابل توجه است. دانشکده پیراپزشکی دانشگاه شهید بهشتی و دانشکده علوم و فناوریهای نوین دانشگاه علوم پزشکی در محدوده تجریش فعالیت میکنند. همچنین دانشگاه خواجهنصیر (واحد علوم دریایی) در زعفرانیه و مؤسسه لغتنامه دهخدا و مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران در نزدیکی باغ فردوس، بر غنای علمی منطقه افزودهاند. این مراکز باعث شدهاند که شماری از دانشجویان و اساتید برای نزدیکی به محل تحصیل یا کار خود، سکونت در تجریش را انتخاب کنند. به طور کلی، از مهدکودک و دبستان گرفته تا دانشگاه، در فاصله کمی از تجریش امکانات آموزشی فراهم است.
مراکز فرهنگی و خدمات شهری: تجریش از قدیم مرکز بخش شمیرانات بوده، لذا ادارات مهمی در آن مستقر هستند. ساختمان شهرداری منطقه ۱ تهران و فرمانداری شمیرانات در حوالی میدان تجریش قرار دارند. همچنین اداره پست تجریش، اداره برق شمیران و شعب بانکهای متعدد در این محله به چشم میخورند. از لحاظ فرهنگی، وجود سینما آستارا (سینمای قدیمی تجریش در خیابان شهرداری) و سینما فرهنگ باغ فردوس گزینههای خوبی برای علاقهمندان به فیلم در این منطقه است. موزه سینمای ایران در مجموعه باغ فردوس و موزه زمان (گنجینه ساعتها) در زعفرانیه نیز از مراکز فرهنگی نزدیکی هستند که اوقات فراغت ساکنان را غنی میکنند. کتابخانهها، آموزشگاههای موسیقی و گالریهای هنری کوچک نیز در بافت محله دیده میشوند که نشان از سطح فرهنگی بالای آن دارد. به طور خلاصه، محله تجریش چیزی کم ندارد؛ از خرید و درمان تا آموزش و فرهنگ، همه نیازهای روزمره در خود محله قابل تأمین است.
برای معرفی و بررسی دقیق تر بازار و مراکز خرید تجریش مطلب زیر را از دست ندهید.
در همین رابطه بخوانید: |
کافهها و رستورانهای معروف تجریش
محله تجریش به خاطر ترکیب بافت سنتی و مدرن، پاتوق انواع رستورانها و کافههای جذاب است. چه به غذاهای اصیل ایرانی علاقهمند باشید و چه به کافههای دنج برای قرارهای دوستانه، در تجریش انتخابهای فراوانی پیشرو دارید. بسیاری از رستورانهای قدیمی تهران در این محله قرار دارند و در کنار آنها شعبههایی از رستورانها و کافههای مدرن نیز دیده میشود. در ادامه، چند مورد از معروفترین کافهرستورانهای تجریش را معرفی میکنیم:
کافه رستوران روحی (Rouhi) – کافهرستوران روحی یکی از محبوبترین مکانهای تجریش برای صرف غذای سنتی ایرانی در محیطی دلنشین است. دکوراسیون داخلی این رستوران حالوهوای نوستالژیک دارد؛ سفرهها و ظروف قدیمی سفالی حس نوستالژی را زنده میکنند. در منوی روحی انواع غذاهای اصیل مانند کباب کوبیده انگشتی، زرشکپلو با مرغ و خورشتهای ایرانی به چشم میخورد که با طعمی خانگی طبخ میشوند. کافه روحی در طبقه بالای آن، دسرها و نوشیدنیهای مخصوص ایرانی مثل شربتهای سنتی و چای قندپهلو را ارائه میدهد. محبوبیت روحی به حدی است که معمولاً در روزهای تعطیل برای صرف ناهار یا شام باید از قبل میز رزرو کنید.
رستوران اطمینان – رستوران اطمینان از قدیمیهای تجریش است و نزدیک بازار تجریش قرار دارد. اگر به دنبال یک غذای خانگی با قیمت مناسب در فضایی خودمانی هستید، اطمینان گزینه ایدهآلی است. فضای داخلی آن ساده و صمیمی بوده و بیشتر مشتریانش اهالی قدیمی محله هستند که سالهاست طعم خورش قیمه و کبابهای آن را میشناسند. محبوبیت اطمینان از غذای باکیفیت و قیمت منصفانهاش ناشی میشود؛ ظهرهای تجریش همیشه میتوان صف مشتریان را جلوی این رستوران دید.
کباب لقمه والک – این غذاخوری کوچک و پرطرفدار در یکی از فرعیهای منتهی به میدان تجریش واقع شده است. تخصص والک در کباب لقمههای خوشمزهای است که با نان داغ سرو میشود. فضای داخلی بسیار ساده است و چند میز بیشتر ندارد، اما عطر کبابهای تازهاش از دوردست رهگذران را جذب میکند. قیمت مناسب و سرویس سریع باعث شده کباب والک بین کارمندان و خریداران بازار محبوب باشد؛ خیلیها حین خرید از بازار سنتی، یک لقمه کباب داغ از والک نوش جان میکنند.
رستوران فلوت – رستوران فلوت مکانی عالی برای تجربه غذاهای سنتی ایرانی در فضایی آرام است. این رستوران در نزدیکی میدان قدس (سرپل تجریش) قرار گرفته و بهخاطر دسترسی آسان مورد توجه است. دیوارهای آجری و تزئینات قدیمی، محیط گرمی به فلوت دادهاند. غذاهایی مانند کشک بادمجان، میرزاقاسمی، دلمه و انواع کبابها در ظروف سفالی رنگارنگ سرو میشوند که جلوه وسوسهانگیزی دارند. کیفیت غذا در فلوت قابل قبول است و محبوبیت آن بیشتر از سوی خانوادهها و افرادی است که بعد از گشتوگذار در بازار تجریش، به دنبال یک وعده غذای خانگی خوشطعم هستند. قیمتها کمی بالاتر از معمول است اما حجم و دیزاین غذاها رضایتبخش میباشد.
رستوران اردک آبی (Blue Duck) – اردکآبی یک رستوران لوکس با منظره فوقالعاده کوههای شمال تهران است. این رستوران در طبقه اول مرکز خرید تندیس قرار دارد و فضای داخلی بسیار شیکی با پنجرههای بزرگ رو به کوهستان دارد. بوفه صبحانه اردکآبی شهرت زیادی دارد؛ هر روز صبح یک میز رنگارنگ از انواع صبحانههای ایرانی و فرنگی در اینجا چیده میشود که بسیاری برای آن سر و دست میشکنند. برای ناهار و شام نیز منوی متنوعی شامل غذاهای گریل، استیک و دریایی ارائه میکند. قیمتها در اردکآبی بالا است و بیشتر مشتریان آن قشر مرفه یا میهمانان ویژه هستند. این رستوران همچنین برای برگزاری مجالس و مراسم رسمی (حتی مجالس ترحیم) نیز استفاده میشود و به خاطر خدمات حرفهای و کیفیت بالا شناخته میشود.
شمرون کباب و فستفودهای نوستالژیک: در تجریش شعبههایی از رستورانهای زنجیرهای هم دیده میشود. شمرون کباب یکی از برندهای معروف کبابایرانی است که در حوالی میدان تجریش شعبه دارد و لقمههای لذیذی ارائه میدهد. همچنین نباید از غذاخوریهای قدیمی تجریش غافل شد؛ سوخاری کابوکی (یکی از اولین مرغسوخاریهای تهران) دهههاست که در تجریش فعال است و هنوز هم طعم خاص خودش را دارد. ساندویچ خانلری یک ساندویچی کوچک با ساندویچهای سرد خاطرهانگیز است که نسلهای قدیم شمیران را به یاد دوران جوانی میاندازد. و بالاخره، آش و حلیم سیدمهدی در روزهای سرد سال با کاسههای آش داغ و حلیمهای پرملات، حسابی میچسبد. این مغازه قدیمی هر صبح زمستان، میزبان صف مردم محله است که برای صبحانه آش داغ میگیرند. به طور کلی اجاره آپارتمان در تجریش تنها بخاطر سکونت در این محله نیست، بلکه نزدیکی به این همه غذای خوشمزه و پاتوقهای دوستداشتنی هم یکی از جذابیتهای زندگی در تجریش محسوب میشود!
جاهای دیدنی و تفریحی محله تجریش
محله تجریش و حوالی آن ترکیبی از جاذبههای تاریخی، مذهبی و تفریحی را در خود جای داده که هم برای ساکنین و هم گردشگران جذاب است. از اماکن زیارتی و فرهنگی گرفته تا بوستانها و مسیرهای کوهستانی، همه در دسترس فوری اهالی تجریش قرار دارد. در این بخش با مهمترین دیدنیهای تجریش آشنا میشویم:
امامزاده صالح و تکیه تجریش: مهمترین بنای مذهبی محله، آستان مقدس امامزاده صالح (ع) است که فرزند امام موسی کاظم و برادر امام رضا میباشد. بارگاه امامزاده صالح با گنبد فیروزهای و صحن وسیع، قدمتی چندصدساله دارد و یکی از دلایل شکلگیری بازار سنتی تجریش در پیرامون آن بوده است. مردم در گذشته هنگام زیارت امامزاده، از بازار تجریش سوغاتی و مایحتاج خود را تهیه میکردند و همین امر رونق بازار را سبب شد. در کنار امامزاده، دو تکیه تاریخی به نامهای تکیه بالا و تکیه پایین تجریش قرار دارند. این تکایا در ایام محرم به مرکز برگزاری مراسم تعزیه و عزاداری سنتی تبدیل میشوند و بسیار دیدنی هستند. تکیه تجریش بهخصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا جمعیت زیادی را جذب میکند؛ به طوری که مردم از نقاط مختلف تهران برای تماشای تعزیههای قدیمی به این محل میآیند. فضای معنوی امامزاده صالح و تکایا در قلب تجریش، روحیه مذهبی محله را نشان میدهد و یکی از نمادهای فرهنگی شمیران است.
میدان تجریش و بازار قدیم: خود میدان تجریش یکی از جاهای دیدنی تهران است. مجسمه و حوض وسط میدان، ساختمان قدیمی شهرداری منطقه ۱ در کنار آن، هیاهوی دستفروشان و رهگذرانی که از مترو بیرون میآیند، همه و همه تصویر زندهای از سبک زندگی در شمیران را نمایش میدهند. یک پیادهروی کوتاه در کوچهبازارهای اطراف میدان (مثلاً کوچه مهدیه یا کوچه ذغالیها) شما را با بافت قدیمی منطقه آشنا میکند. بازار سنتی تجریش که از میدان تجریش تا میدان قدس امتداد دارد، پر از رنگ و بوهای خاطرهانگیز است. حتی اگر قصد خرید ندارید، گردش در راسته میوهفروشها و تماشای انارهای یاقوتی، سبزیهای تازه شمیران و ادویههای رنگارنگ خالی از لطف نیست. عکاسان خیابانی عاشق ثبت مناظر بازار تجریش هستند؛ از پیرمرد میوهفروش گرفته تا کاشیکاریهای سر در مغازهها، همگی سوژههایی زیبا برای عکاسیاند. به جرأت میتوان گفت رفتن به تجریش و خرید نکردن یکی از سختترین کارهاست، چون این بازار حس و حال شما را عوض میکند و دست پر بدرقهتان خواهد کرد!
مجموعه تاریخی فرهنگی سعدآباد: در امتداد خیابان دربند و شمال غربی میدان تجریش، ورودی مجموعه بزرگ کاخ سعدآباد قرار دارد. این مجموعه ۱۱۰ هکتاری که در دوران قاجار و پهلوی محل اقامت تابستانی شاهان بود، امروزه به موزه و فضای گردشگری تبدیل شده است. باغهای مصفای سعدآباد با درختان کهنسال و نهرهای آب روان، محیطی دلپذیر برای پیادهروی و تفریح خانوادههاست. بازدید از کاخ موزههای سعدآباد (مثل کاخ سبز، کاخ ملت) شما را با سبک زندگی و هنر دوره پهلوی آشنا میکند. همچنین موزههایی نظیر موزه آلبومهای کاخ سعدآباد، موزه ظروف سلطنتی و موزه هنر ملل در این مجموعه پذیرای علاقهمندان تاریخ و هنر است. سعدآباد در فصل تابستان به خاطر آبوهوای خنکش بسیار پرطرفدار است و بسیاری از ساکنین تجریش برای ورزش صبحگاهی یا گردش عصرانه به این مجموعه سر میزنند. وجود این اثر تاریخی ارزشمند در نزدیکی تجریش، ارزش فرهنگی سکونت در این محله را دوچندان کرده است.
باغ فردوس و موزه سینما: باغ فردوس عمارتی زیبا با معماری قاجاری است که در خیابان ولیعصر، کمی پایینتر از میدان تجریش قرار دارد. این عمارت در اصل بخشی از اراضی کاخ محمدیه قاجار بوده که پس از تخریب آن کاخ، باقی مانده است. باغ فردوس چندین سال است که تبدیل به یک مجموعه فرهنگی شده و موزه سینمای ایران در ساختمان عمارت باغ فردوس برپا شده است. دوستداران سینما میتوانند در این موزه با تاریخ سینمای ایران، تجهیزات و دوربینهای قدیمی، پوستر فیلمهای کلاسیک و جوایز سینمایی آشنا شوند. محوطه باغ فردوس با حوضها و درختان چنار بلند، فضایی شاعرانه دارد که کافههای روباز آن را احاطه کردهاند. دو کافه رستوران محبوب نیز در این مجموعه فعالیت میکنند که پاتوق جوانان و هنرمندان است. سینما باغ فردوس (سینماتک) نیز با پخش فیلمهای هنری و خاص، گزینه متفاوتی برای اهل سینماست. باغ فردوس نه تنها یک تفرجگاه برای اهالی تجریش است، بلکه مقصدی فرهنگی برای تمام شهر محسوب میشود.
تفریحات کوهستانی دربند: محله تجریش به دروازه صعود به البرز نیز شهرت دارد. کمی بالاتر از تجریش، محله دربند با کوچهباغهای سنگفرش و رستورانهای پلکانیاش قرار دارد که شروع یکی از مسیرهای محبوب کوهنوردی تهران است. خیلی از ساکنان تجریش عادت دارند آخر هفتهها سری به دربند بزنند؛ یا در کوهپایه پیادهروی کنند و از چشمهها آب بنوشند یا در یکی از سفرهخانههای دربند دیزی و کباب صرف کنند. مسیر تلهسییژ دربند و چشمانداز تهران از ارتفاعات، تجربهای است که نباید از دست داد. محله دربند و سربند که همسایه تجریش هستند، به لطف رودخانه خروشان، آبوهوای خنک و مناظر طبیعی چشمگیرشان، جزو بهترین جاهای تفریحی تهراناند. هوای تمیز کوهستان تنها چند قدم با شلوغی بازار تجریش فاصله دارد و این توازن کمنظیر طبیعت و شهر یکی از امتیازات ویژه سکونت در تجریش است.
علاوه بر موارد فوق، در حوالی تجریش دیدنیهای دیگری هم وجود دارند: موزه زمان (تماشاگه زمان) در زعفرانیه که مجموعهای جذاب از ساعتهای قدیمی را نمایش میدهد؛ خانه موزه سیمین و جلال (منزل دو نویسنده بزرگ معاصر) در نزدیکی تجریش؛ باغ موزه هنر ایرانی در نزدیکی الهیه با نمایشگاههای هنری فضای باز؛ و چندین پارک کوچک و بزرگ که در بخش بعدی به آنها اشاره خواهیم کرد.
فضای سبز و بافت شهری تجریش
محله تجریش به لطف قرارگیری در دامنه کوه و داشتن پیشینه باغستانی، از فضای سبز قابل توجهی برخوردار است. خیابان ولیعصر در محدوده تجریش از زیباترین بخشهای این خیابان تاریخی است؛ دو طرف آن با چنارهای قدیمی و سربهفلککشیده پوشیده شده و در هر فصل جلوهای تماشایی دارد. در بهار، بوی برگهای تازه چنار مشام را پر میکند، در تابستان سایه خنکشان پناه عابران است، پاییز با برگهای زرد و قرمز خیابان را فرش میکند و زمستان شاخههای برفپوش منظرهای شاعرانه میسازد. قدم زدن در پیادهروی ولیعصر از پارکway (چهارراه پارک وی) تا میدان تجریش یک تجربه خاطرهانگیز برای هر تهرانی است.
بوستانها: در محله تجریش چند پارک شهری قرار دارد که هرچند وسعت خیلی زیادی ندارند اما برای استراحت روزمره ساکنین مناسباند. بوستان آرزو (کاشف) یکی از این پارکهاست که در ابتدای خیابان دربندی (مقصودبیک) واقع شده و فضای سرسبز دنجی دارد. بوستان بانو در خیابان شریعتی نزدیک میدان قدس، پارکی مخصوص بانوان است که محیط امنی برای ورزش و تفریح خانمها فراهم کرده است. بوستان قلمستان در خیابان ولیعصر پایینتر از تجریش، فضای بازی برای کودکان و دستگاههای ورزشی همگانی دارد. هر سه بوستان یادشده شاید در مقیاس تهران کوچک به نظر برسند، اما برای یک محله کوهپایهای نعمت محسوب میشوند و پاتوق صبحگاهی سالمندان و عصرگاهی کودکان تجریشی هستند. افزون بر اینها، پارک وسیع جمشیدیه و پارک قیطریه کمی دورتر در همسایگی تجریش قرار گرفتهاند که آنها نیز در دسترس ساکنان هستند.
بافت شهری و معماری: بافت محله تجریش ترکیبی جذاب از سنت و مدرنیته است. در بخشهایی نزدیک بازار و امامزاده صالح، هنوز هم کوچههای قدیمی با خانههای حیاطدار و دیوارهای کاهگلی به چشم میخورند؛ گویا تکههایی از تاریخ شمیران در دل شهر زنده ماندهاند. این خانههای ویلایی قدیمی با حیاطهای بزرگ و درختان میوه، بخشی از هویت محلهاند. در مقابل، خیابانها و کوچههای جدیدتر خصوصاً به سمت زعفرانیه و نیاوران، پر از آپارتمانهای لوکس و نوساز شده است. طی دو دهه اخیر، بسیاری از باغها و اراضی بزرگ تجریش تفکیک شده و برجها و مجتمعهای مسکونی چند طبقه در آنها ساخته شدهاند. معماری غالب ساختمانهای جدید، مدرن و مجلل است و نماهای سنگی با ستونهای بلند یا طراحیهای بهروز اروپایی، جلوهای اعیاننشین به خیابانها داده است. البته در برخی معابر داخلیتر، همچنان خانههای کلنگی و ساختمانهای کمطبقه دیده میشود که احتمالاً در سالهای آتی جای خود را به بناهای جدید بدهند.
یکی از ویژگیهای بافت مسکونی تجریش قطعهبندی بزرگ زمینها است. چون این منطقه در گذشته باغستان بوده، مساحت زمینهای مسکونی بزرگتر از محلات مرکزی شهر است. در نتیجه خانهها و آپارتمانهای ساختهشده نیز اغلب متراژ بالا دارند و آپارتمان نقلی زیر ۱۰۰ متر کمتر در تجریش یافت میشود. بسیاری از آپارتمانها ۱۵۰ متر به بالا مساحت دارند و دارای امکاناتی نظیر لابی، پارکینگهای متعدد و مشاعات شیک هستند. همچنین کوچههای بنبست دنج در محله وجود دارد که محل سکونت آرام و کمهیاهوی ساکنان قدیمی است؛ کوچه مهدی، کوچه مسجد، کوچه اسدی و… نمونههایی از گذرگاههای خاطرهانگیز تجریشاند. این کوچهها اغلب با دیوارهای کوتاه خانههای قدیمی محصور شده و پر از درختان میوه خمیده بر معبرند؛ گویی هنوز روح روستای طجرشت در آنها جاری است.
به طور کلی، حسوحال محله تجریش برای بسیاری از تهرانیها ویژه و دوستداشتنی است. ترکیب صدای زنگ مسجد با بوی نان سنگک داغ، همهمه بازار میوه در کنار سکوت ظهر یک روز برفی در کوچه پسکوچهها، و منظره گنبد طلایی امامزاده در پسزمینه برجهای مدرن، همه دست به دست هم داده تا تجریش را به محلهای منحصر به فرد تبدیل کند.
بازار مسکن تجریش در پاییز ۱۴۰۴ (خرید، فروش و اجاره ملک)
محله تجریش جزو گرانقیمتترین مناطق تهران برای خرید و اجاره ملک است. این موضوع با توجه به موقعیت ممتاز، امکانات عالی و بافت اعیاننشین محله کاملاً قابل پیشبینی است. در ادامه به تحلیل وضعیت خرید خانه در تجریش، فروش خانه در تجریش و بازار رهن و اجاره خانه در تجریش در پاییز ۱۴۰۴ میپردازیم:
قیمت خرید و فروش ملک در تجریش
خرید خانه یا آپارتمان در تجریش نیازمند سرمایه قابل توجهی است و عمدتاً در توان اقشار مرفه و سرمایهگذاران بزرگ است. بر اساس آخرین آمارهای مهر ۱۴۰۴، میانگین قیمت هر متر مربع آپارتمان مسکونی در محله تجریش حدود ۱۸۳ میلیون تومان برآورد شده است. به عبارتی، یک واحد آپارتمان میانمتراژ مثلاً ۱۰۰ متری در تجریش به طور متوسط قیمتی در حدود ۱۸ میلیارد تومان دارد. البته این رقم میانگین است و بسته به ویژگیهای ملک و موقعیت دقیق آن، قیمتها میتواند پایینتر یا بسیار بالاتر باشد. طبق دادههای بازار، بازه معمول قیمت ملک در تجریش از حدود متری ۱۱۱ میلیون تومان تا متری ۲۵۵ میلیون تومان متغیر است. عواملی همچون سن بنا، عرض کوچه، نقشه و امکانات آپارتمان (استخر، سونا، روفگاردن و …) و نیز نزدیکی به خیابانهای اصلی بر تعیین قیمت مؤثرند.
مثلاً واحدهای نوساز سوپرلوکس در خیابانهای پرطرفدار (مانند خیابان غلام جعفری یا جعفریجادو نزدیک باغ فردوس) گاهاً به متری ۲۵۰ میلیون تومان و بیشتر نیز فایل شدهاند که یک آپارتمان ۲۰۰ متری را به حدود ۵۰ میلیارد تومان میرساند. از سوی دیگر، واحدهای قدیمیتر (مثلاً بالای ۲۰ سال ساخت) یا آپارتمانهایی که بدون آسانسور و پارکینگاند، در کوچههای فرعی با قیمتهای پایینتری عرضه میشوند؛ گاهی تا حدود متری ۱۱۰ میلیون تومان که در بازار تجریش قیمت نسبتاً مناسب محسوب میشود. اما حتی این موارد ارزانتر نیز، به دلیل متراژهای بزرگ، قیمت کل بالایی دارند. برای مثال، یک آپارتمان ۲۰۰ متری ۳۰ سال ساخت اگر متری ۱۲۰ میلیون هم باشد، قیمت کل آن ۲۴ میلیارد تومان خواهد بود.
روند بازار: بازار خرید و فروش ملک در تجریش علیرغم رکود کلی بازار مسکن، رونق نسبی خود را حفظ کرده است. تقاضای سکونت در این محله همیشه وجود داشته و دارد؛ چه افرادی که از سالهای دور آرزوی زندگی در شمیران را داشتهاند و چه سرمایهگذارانی که به دنبال حفظ ارزش سرمایه خود در ملک هستند. تجربه نشان داده که حتی در دورههایی که بازار مسکن تهران دچار افت قیمت شده، محلات اعیاننشین مانند تجریش و زعفرانیه کمترین افت را داشتهاند و سریعتر بهبود یافتهاند. دلیل آن هم روشن است: عرضه ملک در این مناطق محدود و تقاضا تقریباً همواره وجود دارد. بسیاری از خریداران به ملک در تجریش به چشم یک سپر تورمی مطمئن نگاه میکنند. به بیان دیگر، خرید آپارتمان در تجریش برای آنها نه تنها تأمین یک خانه لوکس است، بلکه نوعی سرمایهگذاری بلندمدت با ریسک پایین به شمار میرود. از طرف دیگر، فروش خانه در تجریش معمولاً برای مالکان سودآور بوده است؛ زیرا با گذر زمان ارزش ملک آنها پیوسته رشد کرده و هنگامی که قصد فروش داشته باشند، با سود قابل ملاحظهای مواجه میشوند. این موضوع مالکان را به نگهداری املاک خود ترغیب میکند و به همین علت فایل فروش در تجریش نسبت به تقاضای موجود اندک است. جمعبندی اینکه، قیمت مسکن در تجریش بالا و رو به رشد است و بازار آن از ثبات و اطمینان نسبی برای سرمایهگذاران برخوردار میباشد.
تفاوت قیمت در نقاط مختلف محله: محله تجریش هرچند وسعت خیلی زیادی ندارد، اما تفاوتهایی در قیمت ملک بخشهای مختلف آن دیده میشود. محدوده اطراف میدان تجریش و بازار که بافت متراکمتر و تجاریتری دارد، اغلب آپارتمانهای قدیمیتر یا خانههای ویلایی کوچک دارد که قیمت هر متر آن اندکی کمتر از میانگین محله است (چون ممکن است نور و نقشه مطلوب نداشته باشند یا در ازدحام بازار باشند). در مقابل، بخشهای غربی تجریش نزدیک زعفرانیه یا شمال شرقی نزدیک نیاوران که کوچههای خلوتتر و خانههای لوکستری دارند، قیمت بالاتری طلب میکنند. برای مثال، خیابانهای دکتر شریعتی و شهرداری که شریانهای اصلی هستند، به دلیل سر و صدا و تردد زیاد، معمولا قیمت ملک در کوچههای فرعی منتهی به آنها کمی ارزانتر از کوچههای دنج بالاتر از میدان است. اما خیابانهایی مثل خیابان فناخسرو یا خیابان البرز در حوالی باغ فردوس که محیطی ساکتتر و مشجر دارند، آپارتمانهای گرانتری را در خود جای دادهاند. همچنین دید و ویوی ملک عامل مهمی است؛ واحدهایی که مشرف به کوهستان یا باغ سفارتها هستند قیمت بیشتری نسبت به واحدهای رو به ساختمان مجاور دارند. در کل، همهجای تجریش گران است ولی املاک خاص و ممتاز (مثلاً پنتهاوسهای بسیار لوکس با تراسهای بزرگ یا ویلاهای بازسازیشده قدیمی) رکوردهای قیمتی را جابجا میکنند و شاید خریدارانشان هم انگشتشمار باشند.
وضعیت رهن و اجاره در تجریش
اجارهنشینی در تجریش به دلیل سطح بالای اجارهبها، تنها برای مستأجران مرفه و با توان مالی بالا امکانپذیر است. اجاره آپارتمان در تجریش بهطور کلی از متوسط شهر تهران بالاتر بوده و در مهر ۱۴۰۴ نیز روند صعودی داشته است. طبق گزارشهای میدانی شهریور و مهر ۱۴۰۴، شکاف بین اجاره واحدهای نوساز و قدیمی در تجریش افزایش یافته است. به این معنا که مالکان آپارتمانهای نوساز فوقلوکس اجارههای بسیار بالایی طلب میکنند، در حالی که واحدهای قدیمیتر با اجاره نسبتاً پایینتری (البته همچنان قابل توجه) عرضه میشوند.
برای درک ارقام، چند نمونه واقعی از آگهیهای اجاره در محله تجریش (شهریور ۱۴۰۴) را مرور میکنیم:
یک واحد ۱۰۰ متری دوخوابه، ۱۲ سال ساخت: ودیعه ۱ میلیارد تومان و اجاره ماهانه ۲۵ میلیون تومان.
یک واحد ۹۵ متری دوخوابه، نوساز (سال ساخت ۱۴۰۰): ودیعه ۷۵۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۷۰ میلیون تومان.
یک واحد ۵۵ متری یکخوابه، ۵ سال ساخت: ودیعه ۵۰۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۳۵ میلیون تومان.
یک واحد ۱۲۰ متری سهخوابه، ۲۰ سال ساخت: ودیعه ۸۰۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۴۰ میلیون تومان.
یک واحد ۸۵ متری دوخوابه، نوساز: ودیعه ۱ میلیارد تومان و اجاره ماهانه ۳۰ میلیون تومان.
یک واحد ۹۰ متری دوخوابه، ۷ سال ساخت: ودیعه ۵۰۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۳۶ میلیون تومان.
یک واحد ۱۷۰ متری سهخوابه، نوساز (سال ساخت ۱۴۰۴): ودیعه ۱٫۵ میلیارد تومان و اجاره ماهانه ۱۲۰ میلیون تومان.
همانطور که از این نمونهها مشخص است، اجاره خانه در تجریش (منظور آپارتمان مسکونی) به بودجه سنگینی نیاز دارد. بسیاری از موجران مبالغ ودیعه چندصدمیلیونی تا میلیاردی تعیین میکنند که شاید معادل قیمت خرید آپارتمان در مناطق ارزانتر تهران باشد. در مواردی مالکان واحدهای لوکس ترجیح به رهن کامل دارند؛ مثلاً برای یک آپارتمان ۱۲۰ متری معمولی ممکن است ۲ تا ۳ میلیارد تومان پول پیش به صورت رهن کامل مطالبه شود. پرداخت چنین ارقامی از توان مستأجران متوسط خارج است. بنابراین مستأجران تجریش عمدتاً افراد متمولی هستند که اجارههای سنگین را تاب میآورند یا شرکتها و سفارتخانههایی که برای کارشناسان و دیپلماتهای خود در این محله خانه اجاره میکنند.
نکته قابل توجه دیگر، اندک بودن موارد اجارهای خانههای ویلایی در تجریش است. تعداد ویلاهای حیاطدار در محله محدود است و معمولاً مالکان ترجیح میدهند خودشان استفاده کنند یا برای مصارف تجاری (مثل تبدیل به رستوران سنتی) نگه دارند. اگر هم خانه ویلایی برای اجاره بیاید، اجاره ماهانه نجومی دارد که فقط توسط سفارتخانهها یا سازمانهای خارجی پرداخت میشود. بنابراین بازار اجاره تجریش تقریباً به آپارتمانهای مسکونی محدود میشود.
برای یک خانواده مستأجر که قصد زندگی در تجریش دارند، باید در نظر داشت علاوه بر اجارهبهای بالا، هزینههای جاری زندگی در این محله نیز بالاست. از کرایه رفتوآمد گرفته تا خرید روزانه از فروشگاههای لوکس، همگی گرانتر از متوسط شهر هستند. به همین دلیل، درصد کمی از ساکنان تجریش را مستأجران تشکیل میدهند و عمدتاً مالکنشین است. طبق آمارهای رسمی حدود ۴۰ درصد از خانوارهای تهرانی اجارهنشیناند، اما این رقم در شمال شهر و محلاتی چون تجریش بسیار کمتر است.
جمعبندی بازار مسکن تجریش در مهر ۱۴۰۴ اینکه: قیمت خرید و فروش ملک در تجریش بالا و در حال افزایش، اما بازار آن دارای ثبات نسبی و همواره متقاضی خاص خود است. از سوی دیگر، اجارهنشینی در تجریش سخت و پرهزینه بوده و تنها قشر مرفه یا سازمانها توان آن را دارند. در نتیجه اگر قصد خرید آپارتمان در تجریش دارید، آن را سرمایهگذاری بلندمدت امنی خواهید یافت، و اگر به فکر رهن و اجاره خانه در تجریش هستید باید از پیش پشتوانه مالی قوی برای ودیعه و اجاره ماهیانه در نظر بگیرید.
جمعبندی و پیشنهاد سکونت در تجریش
محله تجریش چکیدهای از بهترینهای تهران را در خود دارد: تاریخ و اصالت شمیران، طبیعت و آبوهوای فرحبخش کوهپایه، دسترسی عالی شهری، امکانات مدرن و سبک زندگی لوکس شهری. همین ویژگیها باعث شده که تجریش همواره یکی از محبوبترین محلات برای سکونت باشد. در این بخش پایانی، متناسب با شرایط مختلف افراد، مزایای سکونت در تجریش را مرور میکنیم:
برای خانوادهها: تجریش یک محله ایدهآل برای زندگی خانوادگی است. وجود مدارس باکیفیت در منطقه ۱ و آموزشگاههای متعدد، خیال والدین را از بابت تحصیل فرزندان راحت میکند. امکانات پزشکی و بیمارستان نزدیک در دسترس است و امنیت محله نیز به دلیل بافت مرفهنشین و حضور پلیس و نگهبانیها بالاست. فضای سبز و پارکها برای بازی کودکان فراهم است و آخر هفتهها به راحتی میتوان کل خانواده را به گردش در بوستانها یا مجموعه سعدآباد برد. اگر بودجه کافی برای خرید خانه در تجریش دارید، برای خانوادهها مخصوصاً واحدهای بزرگ متراژ با چند خواب گزینههای بسیار راحتی هستند و حتی خانههای ویلایی دنج (اگر پیدا شود) مثل بهشت برای کودکان خواهند بود. تنها نکته شاید ترافیک و شلوغی میدان تجریش در طول روز است که البته با انتخاب خیابان فرعی آرامتر برای سکونت، میتوان از هیاهوی مرکز محله فاصله گرفت.
برای زوجهای جوان و افراد مجرد: زندگی در تجریش برای جوانترها ترکیبی از هیجان و آسایش را به همراه دارد. از یک سو محله همیشه زنده و پویاست؛ کافهها، رستورانها، سینما و مراکز خرید فرصتی برای تفریح و معاشرت را هر روز فراهم میکنند. پیادهروی عصرگاهی در خیابان ولیعصر یا قرارهای دوستانه در کافههای دنج باغ فردوس، جزو تجربیات دلپذیر جوانان ساکن تجریش است. از سوی دیگر، محیط امن و تمیز محله آرامش خاطر والدین را نیز تأمین میکند. اجاره آپارتمان در تجریش برای یک زوج جوان شاید گران به نظر برسد، اما برخی آپارتمانهای نقلی ۵۰-۶۰ متری در بافت قدیمیتر با اجاره پایینتر قابل یافتن است که برای شروع زندگی مناسب خواهد بود (مثلاً واحد ۵۵ متری با ۵۰۰ میلیون ودیعه و ۳۰ میلیون اجاره که ذکر شد). همچنین کسانی که مشغول به کار در شرکتهای محدوده ونک، تجریش یا الهیه هستند، با سکونت در این محله از رفتوآمد طولانی نجات پیدا میکنند و کیفیت زندگیشان بالا میرود. به طور خلاصه، اگر هزینه مسکن مشکلی نباشد، تجریش برای جوانان یکی از جذابترین محلات تهران است.
برای سرمایهگذاران و فعالان ملک: از دید یک سرمایهگذار ملکی، تجریش همواره گزینهای کمریسک و پردرآمد بوده است. فروش خانه در تجریش به دلیل روند صعودی قیمتها معمولاً سود سرشاری به همراه دارد. حتی در شرایط رکودی، قیمت املاک این منطقه کمتر افت کرده و با اولین نشانههای رونق اقتصادی، رشد خود را از سر گرفته است. بنابراین خرید زمین یا آپارتمان در تجریش برای سرمایهگذاری بلندمدت توصیه میشود. علاوه بر این، ساختوساز در تجریش (برای سازندگان) بسیار پرسود است؛ زیرا تقاضای مصرفی برای واحدهای لوکس و بزرگ متراژ در اینجا بالاست. طی سالهای اخیر ساخت برجهای مدرن در کوچههای منتهی به خیابان ولیعصر و شریعتی رونق گرفته و اغلب واحدهایشان پیشفروش شدهاند. سرمایهگذارانی که چند سال قبل در پروژههای نوسازی این محله مشارکت کردهاند، اکنون از افزایش چندبرابری سرمایه خود بهرهمند شدهاند. ضمن آنکه رهن و اجاره خانه در تجریش نیز برای سرمایهگذارانی که قصد اجارهدادن ملکشان را دارند درآمد چشمگیری ایجاد میکند؛ مثلاً رهن کامل یک واحد ۱۰۰ متری در تجریش به راحتی معادل سود چندین سال بانک است. البته یافتن مستأجر مطمئن در این مبالغ بالا نکته مهمی است که معمولاً با قراردادهای شرکتها یا سازمانها حل میشود.
در پایان، محله تجریش را میتوان یک گزینه ممتاز برای سکونت در تهران دانست؛ محلهای که هم اصالت و آرامش دارد و هم امکانات و شور زندگی شهری. زندگی در تجریش شاید به نسبت بسیاری محلات دیگر هزینه بیشتری بطلبد، اما کیفیت حاصل از آن نیز قابل قیاس نیست. چه بسا به همین دلیل است که بسیاری از افراد، سالها تلاش میکنند تا بتوانند خانهای در این نقطه از تهران تهیه کنند. اگر شما هم در فکر نقل مکان به تجریش هستید، با مطالعه این راهنما و آشنایی کامل با گوشه و کنار محله، میتوانید تصمیم آگاهانهتری بگیرید. بدون شک، تجریش از آن محلاتی است که دل کندن از آن آسان نخواهد بود؛ پس اگر روزی ساکن آن شدید، از تکتک لحظات زندگی در این محله خاص لذت ببرید.