افرادی که استارتاپ‌های حوزه املاک و مستغلات را دنبال می‌کنند، حتما به تازگی به واژه PropTech یا فناوری در حوزه املاک برخورده‌اند. در واقع، موج جدید فناوری در بازار املاک و مستغلات به راه افتاده و در حال ایجاد دگرگونی در این بازار سنتی است.
اما سوال اینجاست که PropTech یا فناوری در حوزه املاک و مستغلات به چه ترندی اطلاق می‌شود؟ چرا این موضوع امروزه تا این حد خبرساز شده است؟ فناوری در حوزه املاک برای فعالان حرفه‌ای در این حوزه چه مفهومی دارد و چه افرادی را دربر می‌گیرد؟
در حقیقت، PropTech در دنیای امروز املاک و مستغلات هم می‌تواند یک تهدید باشد و هم یک فرصت؛ ولی آیا مشاوران املاک باید از ظهور این پدیده جدید نگران باشند یا برعکس، این فناوری می‌تواند حرفه آنها را در مسیر رشد و موفقیت بیشتری قرار دهد؟ اینها همه سوالاتی هستند که در این مقاله قصد داریم به آنها پاسخ دهیم.
اگرچه تا همین دو سال پیش تقریبا هیچکس درمورد فناوری در حوزه املاک حرف نزده بود، اما در همین مدت، استارتاپ‌های بسیاری در حوزه املاک، این بازار سنتی را حسابی به هم ریخته‌اند. برخی از این استارتاپ‌ها نظیر Zillow در آمریکا، سالهاست در حوزه املاک فعالیت داشته‌اند. سایر استارتاپ‌های حوزه املاک و مستغلات نیز در تلاش هستند تا این مسیر را دنبال کنند. اما امروز این چشم‌انداز تغییر کرده است. بهتر است برای شناخت بیشتر از این ترند، ابتدا PropTech و اتفاقات وابسته به آن را تعریف کنیم.
تعریف فناوری در حوزه ملک یا PropTech
گرچه تاکنون تعاریف مختلفی برای مبحث PropTech ارائه شده اما تعریفی که «جیمز دیرسلی» در این زمینه داشته، از سایر تعاریف کامل‌تر و پرطرفدارتر است. بنا بر تعریف جیمز دیرسلی، «PropTech یا فناوری در حوزه املاک ، در واقع بخش کوچکی از انقلاب بزرگ دیجیتال در صنعت املاک و مستغلات است. این فناوری هم تغییرات ذهنی و فنی صنعت املاک و مستغلات و هم مشتریان و دیدگاه آنها، جریانات و تراکنش‌های ساختمانی و شهری را نیز در بر می‌گیرد».
هرچند این مفهوم اندکی مبهم بنظر برسد اما به هرحال عاملی است که به روشنی روی طیف وسیعی از بخش صنعت املاک و مستغلات تاثیر می‌گذارد. در واقع، در PropTech، صحبت اصلی درباره جنبه تجاری صنعت املاک، همین طور بخش ساخت و ساز و حتی ساختمان‌ها و شهرهای آینده است.
پس تعجبی ندارد که تاکنون کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و خبرنگاران حوزه املاک و مستغلات سعی داشته‌اند تعریفی از ماهیت و واقعیت این فناوری و آنچه را که در بر می‌گیرد، به زبان ساده ارائه کنند.
در همین رابطه، یکی از بهترین و ساده‌ترین تعاریف فناوری در حوزه املاک این تعریف است: «PropTech یک واژه کلی در تعریف استارتاپ‌ها یا مدل‌های کسب و کار در حوزه املاک است است که محصولات خلاقانه و فناورانه ارائه می‌کنند.»
به طور خلاصه، مبحث فناوری در حوزه املاک تمام شرکت‌ها و کسب و کارهایی را که تلاش می‌کنند تا با کمک فناوری و تعریف الگوی جدید مصرف، صنعت املاک در مسیر بهبود گام بردارد، در برمی‌گیرد.
به هر حال PropTech هنوز باب جدیدی در حوزه املاک است و وسعت و قلمرو آن به طور حتم با گذشت زمان مشخص می‌شود. امروزه شرکت‌ها و کسب و کارهای خوش آتیه‌ای در زمینه PropTech ظهور کرده‌اند که شامل: فناوری در حوزه املاک یا خود PropTech، شهرها و ساختمان‌های هوشمند، اقتصاد اشتراکی، فناوری در صنعت ساخت و ساز (ConTech) و فناوری در خدمات مالی (FinTech) می‌شود. هم بخش فناوری در خدمات مالی و هم فناوری در صنعت ساخت و ساز، ارتباط تنگاتنگی با صنعت ساختمان دارند که تصویر زیر این ارتباط را به خوبی نشان می‌دهد.
|
در همین رابطه بخوانید: |
ظهور صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر
سرمایه‌گذاری نقدی کمک می‌کند تا بتوانید سرویس‌های جدید را به سرعت به بازار ارائه کرده و سدهایی که سال‌ها جلوی پیشرفت را گرفته‌اند کنار بزنید. هر چند جذب سرمایه توسط استارتاپ‌های فعال در حوزه املاک موضوع جدیدی نیست اما از سال 2014 میلادی، این بخش شاهد رشد بسیار قدرتمندی بوده است و در حال حاضر به صورت رسمی قابل رهگیری است.
شاید برخی بر این باور باشند که شرکت‌های قدرتمند و پیشرو در سطح جهانی قبل از همه متوجه این موج شدند و برای همین هم تنها آنها هستند که از ثمره آن بهره‌مند شده‌اند اما نمودار زیر نشان می‌دهد طی چند سال گذشته روند سرمایه‌گذاری در این بخش تا چه اندازه سریع رشد داشته و بیشتر شده است.
شاید بد نباشد بدانید نخستین استارتاپ در حوزه PropTech در سال 2016 میلادی و با سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری بنیانگذاری شد و در همان سال 3 استارتاپ دیگر در این عرصه متولد شدند.
افسانه یونیکورن‌ها
به کمپانی‌هایی که بالاتر از یک میلیارد دلار ارزشگذاری می‌شوند، اصطلاحا «یونیکورن» نامیده می‌شوند. در میان شرکت‌ها و استارتاپ‌های فعال در حوزه املاک و مستغلات ، شرکت Compass نخستین شرکتی بود که به یونیکورن تبدیل شد و بلافاصله بعد از آن، شرکت‌های Homelink و SMS Assist و در نهایت Opendoor به این عنوان دست یافتند.
اما موضوع جالب این است که این رویه تنها به ایالات متحده و دره سیلیکون منحصر نشده چرا که شرکت Homelink یک استارتاپ چینی در حوزه املاک محسوب می‌شود. علاوه بر این، هر یک از این چهار استارتاپ در باطن و وسعت قلمرو با یکدیگر متفاوت هستند. مثلا Compass شبکه‌ای از دلالان بازار املاک است.
استارتاپ Homelink، یک پرتال املاک و SMS Assist یک ابزار مدیریت املاک هستند. در نهایت Opendoor الگوریتمی را برای خرید و فروش ملک بر بستر آنلاین توسعه داده است. شکی نیست که این چهار استارتاپ یونیکورن طیف وسیعی را در بر می‌گیرند و با درآمدی بالغ بر 6.4 میلیارد دلار طی چهار سال گذشته که بیش از 800 استارتاپ فعال در حوزه ملک کسب کرده‌اند، بسیاری از فعالان سنتی بازار ملاک هدف سایر بازیگران تازه وارد این عرصه قرار خواهند گرفت.
PropTech به سراغ کدام یک از مشاغل حوزه املاک می‌رود؟
این نکته ناگفته پیداست که ظهور فناوری و PropTech، تمامی بخش‌های صنعت املاک و مستغلات را تهدید می‌کند. به عنوان مثال شرکت‌هایی مانند Guarantors و SMS Assist در بخش اجاره ملک فعال هستند؛ شرکت‌هایی مثل TnX، OpenDoor یا Purplebricks در خرید و فروش ملک و VTS در حوزه املاک تجاری فعالیت جدی دارند. برخی استارتاپ‌ها و شرکت‌های دیگر نظیر Habiteo نیز در ساخت و ساز فعالیت دارند . اینها تنها مشتی نمونه خروار از استارتاپ‌هایی هستند که در حوزه PropTech فعالیت دارند.
در صنعت ساخت و ساز نیز PropTech تحولات زیادی ایجاد کرده به طوری که در حال حاضر، تفاوت فاحشی میان شیوه‌های متداول ساخت و ساز با شیوه‌های نوین وجود دارد. در شیوه‌های ساخت و ساز مرسوم، استارتاپ‌های بسیاری برای حذف یا جایگزینی شاغلین این حرفه صف کشیده‌اند در حالیکه در در شیوه‌های نوین ساخت و ساز، استارتاپ‌ها اغلب مانند یک واسطه یا به عنوان یک تامین کننده ابزارهای فناورانه و hi-tech برای سازندگان عمل می‌کنند.
علاوه بر این، امروزه شاهد بروز پدیده‌های جدیدی در تمامی بخش‌های صنعت املاک و ساختمان هستیم. به عنوان مثال، فضای کار اشتراکی به مرور فضای کاری دفتری را دگرگون کرده و استفاده از فضای مسکونی اشتراکی باب جدیدی را در بازار املاک مسکونی گشوده است. همچنین، مبحث «تامین سرمایه جمعی» یا crowdfunding شیوه جدیدی از سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و ساخت و ساز را شکل داده است.
در بسیاری از کشورها نیز پدیده جدید مبادله ملکی در «اجاره فصلی» مسکن به شدت محبوب شده است. هم زمان با اینها و همراه با بازیگران سنتی عرصه ملک، حرفه‌های جدیدی چون اپراتوری پهپادها، متخصصان واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) یا گردآورندگان داده‌ها (data aggregator) نیز پا به کارزار PropTech گذاشته‌اند. سرعت رشد پدیده PropTech به حدی بالاست که به جرأت می‌توان گفت که به فاصله هر چند دقیقه، یک ایده جدید در صنعت املاک شکل می‌گیرد.
این جریان‌ها همگی کارآفرینان و سرمایه‌گذاران را ترغیب می‌کند تا در بخش‌های مختلف این صنعت متمرکز شده و استارتاپ‌هایی را با هدف رفع نیازهای مشخص در این حوزه راه‌اندازی کنند.
دسته‌بندی استارتاپ‌های حوزه PropTech
هرچند تجزیه و تحلیل حوزه PropTech می‌تواند آسان باشد اما وقتی قصد دارید شیوه‌های مختلف این استارتاپ‌ها در استفاده از نوآوری‌های فناورانه در دگرگونی صنعت املاک را بررسی کنید، این تجزیه و تحلیل به امری پیچیده تبدیل می‌شود. گرچه این تحلیل‌ها جامع نیست اما تا حد امکان سعی شده به مهم‌ترین استارتاپ‌ها در این حوزه اشاره شود.
به عنوان مثال، در حوزه استفاده از هوش مصنوعی می‌توان به room.ai، در حوزه اطلاعات و راهنمایی به Smart Service Connect، در حوزه بازدید هوشمند از ملک به Front Door، در بخش فناوری بلاکچین Ubitquity، در حوزه واقعیت مجازی Matterport، در حوزه واقعیت افزوده Datrix و در بخش تصویرسازی داده‌ها Create.io اشاره کرد. سایر استارتاپ‌های این حوزه نیز از فناوری‌هایی چون اینترنت اشیاء، پرینترهای سه بعدی، فناوری‌های قابل حمل، کلان‌داده‌ها (big data) و… استفاده می‌کنند.
|
در همین رابطه بخوانید: |
مزیت رقابتی این استارتاپ‌ها این است که توانایی دخیل کردن نوآوری در تمامی مراحل فرآیندها و بازنگری جدی در سیستم‌های موجود را دارند.
همچنین باید به این نکته هم اشاره کرد که استارتاپ‌های حوزه PropTech با یک رویکرد جدید و میل به بازآفرینی پا به عرصه املاک گذاشته‌اند. برای آنها همه چیز از یک چرک‌نویس ساده شروع شده و حالا در حال نوشتن کتاب «فردای صنعت املاک و مستغلات» هستند.
این استارتاپ‌ها ممکن است یکی از جنبه‌های تخصصی این صنعت یعنی مدیریت مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) و هماهنگی میان بسیاری از بازیگران عرصه ساخت و ساز مسکن را بر عهده داشته باشند یا بار کلی مدل کسب و کار را به دوش بگیرند.
بنابراین، بسیاری از استارتاپ‌های حوزه PropTech در دو دسته بندی کلی زیر گنجانده می‌شوند:
دسته نخست شامل استارتاپ‌هایی می‌شود که به فعالان حرفه‌ای بخش املاک خدمات می‌دهند؛ مثلا ابزارهایی که خدمات و بهره‌وری آنها را افزایش می‌دهد.
اما دسته دوم استارتاپ‌هایی هستند که هدف آنها جایگزین کردن فعالان حرفه‌ای بخش املاک است.
بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت ریسک آینده شغلی برای فعالان این صنف، در صورت عدم همراهی با این موج و بی خبری از جریان‌های جدید، بالاست.
فناوری در حوزه املاک و پاسخ به ریسک‌های پیش‌روی فعالان حوزه املاک
قبل از هر چیز باید این حقیقت را پذیرفت که وقتی یک نفر با یک کلید واژه جدید در یک صنعت نو اعلام حضور می‌کند، دلالت بر این دارد که ظهور یک پدیده جدید یعنی PropTech واقعی و واضح است. این موضوع همچنین نشان می‌دهد که قشر خاصی که اینجا منظور قشر سرمایه‌گذار است، این پدیده جدید را ارزشمند و ارزش آفرین می‌دانند.
پس شکی نیست که صندوق‌های سرمایه‌گذاری روز به روز سرمایه‌گذاری‌های بیشتری روی حوزه PropTech انجام دهند. به طور حتم، خیلی زود شاهد ظهور استارتاپ‌های بسیاری در حوزه PropTech هستیم که قصد دارند سهم خود را از بازار پرسود املاک برداشت کنند.
برای درک بهتر این موج بهتر است یک مثال ملموس از صنعت موسیقی بزنیم. شاید خاطر شما هم باشد که صنعت موسیقی در سالهای گذشته چگونه چشم و گوش خود را به روی رقبا بست و غرور و اعتماد به نفس کاذب اجازه نداد تا غول‌های سنتی این صنعت بتوانند به خوبی روند تغییراتی را که در الگوی مصرف علاقمندان به موسیقی ایجاد شده بود، به خوبی مشاهده کنند.
نتیجه این شد که امروز شاهد آن هستیم؛ پلتفرم‌های استریم آنلاین موسیقی مانند اسپاتیفای، دی‌زر و یوتیوب، کنترل پخش موسیقی در سراسر دنیا را در اختیار خود گرفتند. همین اتفاق مشابه برای کمپانی مشهور ساخت دوربین عکاسی کداک و عکاسی دیجیتال نیز افتاد. بنابراین، تهدید فناوری‌های نوین جدی است و به احتمال فراوان بسیاری از بخش‌های کسب و کار را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
به تازگی مقاله‌ای درخصوص فین‌تک‌ها منتشر شده که این بخش از حوزه کسب و کار هم بی شباهت به حوزه PropTech نیست با این تفاوت که در فین‌تک‌ها فناوری روی بخش مالی و بانکی اعمال شده است. ارزیابی‌های علمی در این مقاله نشان می‌دهد که بانک‌ها هرگز از ورود بازیگران تازه‌وارد به این عرصه نگرانی و هراس نداشته و همچنان با وجود حضور استارتاپ‌های فین‌تک، بسیار پولساز هستند.
روزی روزگاری هم کمپانی‌هایی مانند یونیورسال، کداک و صنعت تاکسیرانی سرمایه اندکی برای مقابله با ظهور استارتاپ‌های جدیدی داشتند که حوزه فعالیت کاری آنها را تحت‌الشعاع قرار دادند. اما این مشکل ریشه‌ای عمیق دارد چرا که مدل‌های کسب و کار مورد بازاندیشی قرار گرفته و نیازهای مشتریان تغییر کرده است.
|
در همین رابطه بخوانید: |
در این مسیر، تنها بازیگران جدید توانایی کنکاش عمیق و تحلیل این تغییرات را دارند تا بتوانند راهکارهای بهتری ارائه کرده و تجربه کاربری بهتری برای مشتریان ایجاد کنند در نتیجه آنها توانسته‌اند در این راه موفق‌تر عمل کنند.
به عنوان مثال، شرکت Opendoor برای افرادی که می‌خواهند خانه‌های خود را در شهرهای فینیکس، دالاس و لاس وگاس سریع‌تر بفروشند، کارشناسان زبده املاک تعیین می‌کند. «الکس گاسلین»، مدیرعامل شرکت انگلیسی HouseSimple می‌گوید: در حال حاضر، دلالان آنلاین املاک 5 درصد سهم بازار را در اختیار دارند که تا سال 2020 میلادی پیش‌بینی می‌شود این رقم به 20 درصد افزایش یابد.
شاید برخی تصور کنند موج PropTech تنها مشاوران املاک را تحت تاثیر قرار خواهد داد و سازندگان از این موج مصون خواهند ماند زیرا معتقدند بخش تولید و ساخت و ساز معمولا تحت کنترل است و در نتیجه به راحتی قربانی بی ثباتی و نوسانات نخواهد شد.
شاید امروز تصور اینکه شرکتی بخواهد برای مکان سنجی زمین جهت ساخت دفتر خود از کلان‌داده‌ها استفاده کند، با استفاده از فناوری بلاکچین فرآیند خرید خانه را تسهیل کند، مدل سه بعدی ساختمان‌ها را با چاپگر‌های سه بعدی چاپ کند یا با کمک فناوری واقعیت مجازی امکان بازدیدهای مجازی از تمام فایل‌های ملکی ثبت شده به صورت آنلاین را فراهم آورد، تا حد زیادی دشوار باشد اما به طور حتم طی 10 سال آینده تمامی این امکانات رنگ واقعیت به خود گرفته و عملی خواهد شد.
در واقع، فناوری همان ابزاری مورد نیازی است که کمک می‌کند تا صنعت املاک و ساختمان بتواند در آینده روی پای خود بایستد. بزودی شاهد به راه افتادن سیل بازیگران جدید در این عرصه خواهیم بود که ابزارها و راهکارهای جدید و بیشماری در اختیار فعالان این حوزه قرار خواهند داد تا رویای ظهور یک کمپانی دیگر نظیر «اوبر» را این بار در حوزه املاک محقق شود.
مشاوران املاک چگونه با موج PropTech همراه شوند و چه راهکاری به آنها باید ارائه شود؟
همراه شدن مشاوران املاک با موج جدید فناوری در حوزه املاک نه تنها کار پیچیده‌ای نیست بلکه تا حد زیادی هم ساده است. این همراهی وقتی شکل می‌گیرد که فعلان حوزه املاک متوجه واقعی و ناگزیر بودن تغییرات در کسب و کار خود شده و به این باور برسند که این تغییر بالاخره اتفاق خواهد افتاد و همراهی یا عدم همراهی آنها تاثیری در وقوع این اتفاق نخواهد داشت.
پس هیچ دلیلی برای وحشت فعالان حوزه املاک از این موج وجود ندارد بلکه تنها راهکار این است که با آغوش باز به استقبال این پدیده رفته و از این امکان برای خدمات بهتر و بیشتر به مشتریان فعلی و آتی خود استفاده کنند. حال که ظهور این پدیده را پذیرفتند، در نهایت بهره‌گیری از راهکارهای ذیل می‌تواند آنها را به خوبی با تغییرات و ظهور فناوری در حوزه املاک همراه کند:
اطلاع از اخبار حوزه صنعت املاک: به عنوان یک فعال در حوزه املاک بهتر است همیشه آپدیت باشید و به طور مرتب به وبسایت‌های تخصصی املاک سر بزنید و اخبار و مقالات آنها را مطالعه کنید. هرچه اطلاعات بیشتری از اتفاقات روز بازار داشته باشید، توانایی بالاتری برای درک تغییرات بازار و مواجهه با نیازهای مشتریان خود خواهید داشت.
سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری روی ابزار و امکانات بازاریابی باعث می‌شود تا مادامی که فناوری پیش می‌رود شما هم از اتفاقات موجود با خبر باشید و همراه با فناوری حرکت کنید.
آزمون و خطا: یکی از خوش اقبالی‌های مشاوران املاک در این حرفه این است که هم مشتریان خاص خود را دارند و هم هر روز در بازار مسکن حاضر هستند و از نزدیک تغییرات و اتفاقات موجود را رصد می‌کنند. پس چه فرصتی بهتر از اینکه شیوه‌های جدید را بیازمایند تا بهترین ابزار و راهکار را برای موفقیت خود بیابند.
نوآوری: سعی کنید هر هفته دستکم دو ساعت را به فکر کردن درباره یافتن راهی که به افزایش رضایتمندی مشتریان شما می‌انجامد اختصاص دهید. این کار به شما اطمینان می‌بخشد تا فارغ از اثرات و اتفاقات ناشی از ظهور فناوری در حوزه املاک، قدرت و مزیت رقابتی خود را در بازار همچنان حفظ کنید.
کار کردن روی ارزش افزوده: این مورد در همراهی مشاوران املاک با موج جدید PropTech اهمیت کلیدی دارد. همیشه باید از خود بپرسید چرا مشتری با وجود این همه وبسایت‌های املاک باید هنوز هم به من مراجعه کند؟ به محض اینکه فرمولی برای پاسخ به این سوال یافتید، تلاش کنید خدمات خود را به آنها به صورت مستمر ارائه کنید و خیالتان راحت باشد که مشتریان شما جای دیگری نخواهند رفت.
حفظ ارتباط با مشتری: حالا وقت آن رسیده چند گام فراتر بروید و از مشتریان خود بازخورد بگیرید. ببینید آیا آنها حاضرند شما را به دوستان خود هم پیشنهاد کنند؟ چرا که نه؟ بهترین راه برای افزایش رضایت مشتری این است که نیازهای آنها را برآورده کنید و منتظر معرفی مشتریان بیشتر از سوی آنها باشید.
همراهی با نسل جوان: اگر می‌خواهید در جریان موج جدید ورود فناوری به حوزه ملک همچنان قدرتمند به کار خود ادامه دهید، همیشه سعی کنید امروزی فکر کنید و از تغییرات الگوی مصرف مشتری و به خصوص نسل جدید باخبر باشید. فراموش نکنید که نسل جوان مشتریان آینده شما هستند.
در پایان فراموش نکنید کلید موفقیت شما در دنیای جدید بازار املاک این است که خود را به روز نگه داشته و از انکار اتفاقات و تغییرات پیش رو اجتناب کنید. امروزه، به عنوان یک فعال بازار املاک داشتن سبد متنوعی از مشتریان و خدمات، شما را در بهترین شرایط برای شناخت آنها و درک نیازهایشان قرار می‌دهد. حتی فناوری‌های نوین و نوآوری هم اگر نتوانند مشتریان را در پاسخ به نیازهایشان راضی نگه دارند، موفق نخواهند بود.
بنابراین، اگر شما هم بتوانید مشتریان خود را همیشه راضی نگه دارید، پس دلیلی ندارد از ورود فناوری‌های نو به بازار املاک هراسی به دل راه دهید. همه چیز به شما و چگونگی پاسخ به نیازهای مشتریان شما بستگی دارد؛ فناوری می‌تواند تنها یک ابزار برای رسیدن به این هدف باشد.
