در بحث‌های حقوقی مربوط به تقسیم ارث خانه و تقسیم ارث به صورت کلی، انحصار وراثت یکی از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین موضوعات به‌شمار می‌آید. اغلب افراد اطلاعات اندکی درباره میزان هزینه انحصار وراثت و نحوه درخواست گواهی انحصار وراثت و مدارک لازم انحصار وراثت دارند. مساله مالیات بر ارث هم برای وراث موضوع مهمی است. در قانون تکلیف هر یک از این موارد مشخص شده است.
به‌ویژه در تقسیم ارث خانه همیشه نزاعات بی‌پایانی درمی‌گیرد و افراد با بی‌اطلاعی از قانون یا نداشتن مدارک لازم انحصار وراثت دچار اشتباه می‌شوند. برای تقسیم ارث خانه آشنایی با این قوانین لازم است.
انحصار وراثت چیست؟
پس از فوت فرد تا وقتی هزینه کفن‌ودفن و بدهی‌های متوفی پرداخت نشده باشد، کسی اجازه ندارد در اموال او کمترین دخل و تصرفی بکند. بعدا باقیمانده دارایی بین وراث تقسیم میشود. اما این کار هم تا زمانی که ورثه به‌طور قطع و به صورت رسمی تعیین نشده باشند، انجام نمی‌پذیرد.
بنابراین مهم‌ترین گام در تقسیم ارث و میراث، تعیین وراث یا منحصر کردن وراث به تعداد مشخصی از افراد است که در اصطلاح حقوقی به آن «انحصار وراثت» گفته میشود.
ضرورت درخواست گواهی انحصار وراثت
بدون درخواست گواهی انحصار وراثت، وارثان از نظر حقوقی نمیتوانند به کارهای متوفی رسیدگی کنند یا در اموال او دست ببرند. چون تمام مراجع رسمی تنها با این گواهی است که وارث یا وارثان را می‌شناسند.
قوه قضاییه تنها مرجع رسمی است که صلاحیت انحصار وراثت را دارد. در واقع مرجع اصلی صدور گواهی، دادگاه آخرین محلی است که متوفی در آن سکونت داشته است. وارثان پس از درخواست گواهی انحصار وراثت به شورای حل اختلاف می‌روند. شورای حل اختلاف با صلاحدید قوه قضاییه به این مساله رسیدگی می‌کند. آن‌ها مدارک لازم انحصار وراثت را دریافت میکنند و پس از بررسی و در صورت تایید، انحصار وراثت را گواهی می‌کند. پس از آن وراث می‌توانند اموال را بین خودشان تقسیم کنند.
چه کسانی می‌توانند تقاضای انحصار وراثت کنند؟
وارثان متوفی و افراد ذی‌نفع می‌توانند به صورت کتبی در خواست گواهی انحصار وراثت بدهند. منظور از افراد ذی‌نفع کسانی هستند که از متوفی طلب دارند، وصی او هستند یا از اثبات وراثت فرد دیگری سود می‌برند. در درخواست‌نامه کتبی اطلاعات درخواست‌کننده شامل نام و مشخصات کامل، محل اقامت، نسبت بین متوفی و وارث درج میشود و دادگاه آن را بررسی می‌کند. زمان رسیدگی به درخواست گواهی انحصار وراثت متفاوت است.
|
انحصار وراثت یعنی وارثان قانونی متوفی شناخته شوند و تعدادشان مشخص شود. معمولا پس از فوت وارثان برای تقسیم ارث و میراث، با ارائه مدارک لازم انحصار وراثت درخواست گواهی انحصار وراثت می‌دهند. تا زمانی که گواهی انحصار وراثت صادر نشده باشد، وارثان حق هیچ‌گونه دخل و تصرفی در اموال را ندارند. |
مدارک لازم انحصار وراثت
برای انحصار وراثت مدارکی لازم است که بدون آن‌ها فرایند انحصار وراثت شکل نمی‌گیرد. برای انحصار وراثت قبل از مراجعه به مراجع رسمی، این مدارک باید تهیه شوند. تهیه این مدارک هم از جمله مواردی است که هزینه انحصار وراثت محسوب میشود.
شناسنامه و گواهی فوت متوفی
اداره ثبت احوال پس از فوت، مراتب آن را ثبت می‌کند و شناسنامه فرد را باطل می‌کند. به این ترتیب گواهی فوت صادر میشود. برای انحصار وراثت اصل گواهی فوت و کپی برابر اصل آن به انضمام درخواست، لازم است.
استشهادیه محضری
در فرمی که دادگستری در اختیار متقاضی قرار می‌دهد باید اسم تمام وارثان نوشته شود. دو تن از کسانی که وراث و درگذشته را می‌شناسند، باید فرم را امضا کنند و آن را در دفتر استاد رسمی گواهی کنند.
رسید گواهی مالیات بر ارث
وراث باید پس از فوت متوفی سیاهه‌ای از تمام دارایی‌های منقول و غیرمنقول او را به اداره دارایی تحویل بدهند و رسید آن را دریافت کنند. این رسید با تقاضای گواهی انحصار وراثت به دادگاه ارائه میشود.
|
مدارک لازم انحصار وراثت برای درخواست گواهی انحصار وراثت و تقسیم ارث خانه و تقسیم ارث به صورت کلی از این قرار هستند: |
آگهی فوت
معمولا در جریان درخواست انحصار وراثت، دادگاه با هزینه متقاضیان، یک آگهی فوت در روزنامه منتشر می‌کند تا وراث احتمالی یا کسانی که ادعایی دارند، برای ثبت آن به دادگاه مراجعه کنند.
این امر درباره روستاییان صدق نمی‌کند. یعنی لازم است آگهی فوتی در روزنامه منتشر شود. اگر بهای ماترک بیش از ده میلیون ریال باشد، وراث موظف هستند در روستای محل درگذشت فرد، یک بار و یک روز در اماکن و معابر عمومی آگهی فوت نصب کنند.
کپی برابر اصل شده شناسنامه وراث
وارثانی که تقاضای انحصار وراثت دارند، باید علاوه بر شناسنامه خود، کپی برابر اصل شده شناسنامه وراث دیگر را هم به دادگاه تقدیم کنند. همچنین مدیر دفتر دادگاه، اصل شناسنامه‌ها را هم خواهد خواست.
مالیات بر ارث
مالیات بر ارث مالیاتی است که به دارایی‌های متوفی تعلق می‌گیرد. تا زمانی که مالیات اموال او تعیین نشده باشد، انتقال اموال ممکن نیست. برای درخواست گواهی انحصار وراثت باید با مراجعه به اداره مالیات، اموال فرد درگذشته را در اظهارنامه مالیات بر ارث گزارش کرد.
مالیات بر ارث بر تمام اموال متوفی تعلق نمی‌گیرد. وجوهی مثل مستمری بازنشستگی که بیمه آن را پرداخت می‌کند، مشمول مالیات بر ارث نمی‌شود. علاوه بر آن سنوات پایان کار، دیه و خسارت بیمه عمر از مالیات بر ارث معاف هستند.
|
چاپ آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار به هزینه وارثان، جزو هزینه انحصار وراثت محسوب میشود. اما در روستا این هزینه از دوش وارث ساقط میشود و تنها یک اعلام در معابر عمومی کفایت می‌کند. در مجموع هزینه انحصار وراثت بر عهده وارثان است و باید بین آن‌ها تقسیم شود. |
مالیات بر ارث بر چه اساسی تعیین میشود؟
مالیات بر ارث بر مبنای طبقه وراث و نوع دارایی محاسبه می شود. پدر، مادر، همسر و فرزندان به عنوان طبقه اول شناخته می شوند. برای مثال مالیات بر ارث ملک برای طبقه اول، 7.5 درصد ارزش معاملاتی آن می باشد.
از جمله عواملی که میزان مالیات بر ارث را تعیین می‌کند، طبقه وراث و نوع دارایی فرد درگذشته است.
طبقات ارث
وراث از نظر حقوقی در سه تقسیم‌بندی می‌گنجند. اما چنین نیست که تمام افراد هر سه طبقه از متوفی ارث ببرند. بلکه این طبقات ترتیب اولویت دارند؛ در صورتی که حتی یک نفر از طبقه اول در قید حیات باشد و وارث شناخته شود، به هیچ یک از افراد طبقات دیگر ارث تعلق نمی‌گیرد. میزان مالیات بر ارث بنا بر اینکه وارث در کدام طبقه قرار می‌گیرد، متفاوت است.
طبقه اول
درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی
درجه دوم : اولاد اولاد (نوه ها)
درجه سوم : اولاد اولاد اولاد (نبیره ها)
طبقه دوم
درجه اول: جد (پدر پدر و پدر مادر) و جده (مادر پدر و مادر مادر) و برادر و خواهر
درجه دوم : پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر
طبقه سوم
درجه اول: عمو و عمه و خاله و دایی، عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر
درجه دوم: فرزندان عمو و عمه و دایی، فرزندان عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر
| ارزش موروثه | طبقه وراث | نرخ مالیات_درصد |
|
تا مبلغ 5 میلیون تومان |
طبقه اول | 5 |
| طبقه دوم | 15 | |
| طبقه سوم | 35 | |
|
از 5 تا 20 میلیون |
طبقه اول | 15 |
| طبقه دوم | 25 | |
| طبقه سوم | 45 | |
|
از 20 تا 50 میلیون |
طبقه اول | 25 |
| طبقه دوم | 35 | |
| طبقه سوم | 55 | |
|
مازاد 50 میلیون تومان |
طبقه اول | 35 |
| طبقه دوم | 45 | |
| طبقه سوم | 65 |
هزینه انحصار وراثت چقدر است؟
هزینه انحصار وراثت برای همه یکسان نیست. وکیل گرفتن، چاپ آگهی، تهیه مدارک لازم انحصار وراثت و از همه مهم‌تر مالیاتی که به دارایی متوفی تعلق می‌گیرد، برای هر شخص متفاوت است. ضمن اینکه ممکن است شخص درگذشته بدهی داشته باشد؛ چراکه اگر قانون وارث را تایید کند، بدهی‌های متوفی بر دوش وارث خواهد بود و بر هزینه انحصار وراثت افزوده میشود.
معمولا افراد برای اینکه فرایند انحصار وراثت زودتر و آسان‌تر طی شود، وکیل میگیرند. بخشی از هزینه انحصار وراثت مربوط به استخدام وکیل میشود که وارثان آن را بین خود تقسیم میکنند. روال بر این است که شورای حل اختلاف بدهی را بررسی می‌کند و اگر تایید شود، مبلغ آن را از اموال متوفی یا سهم الارث وارث کم می‌کند.
|
در همین رابطه بخوانید: |
تقسیم ارث خانه
در صورتی که میراث متوفی خانه باشد، همسر و فرزندان او در آن شریک هستند. در تقسیم ارث خانه سهم ارث همسر از ملک موروثی، یک هشتم است. فرزند پسر هم در تقسیم ارث خانه و در مقایسه با فرزند دختر دوبرابر بیشتر ارث میبرد.
- قانون می‌گوید که برای تقسیم ارث خانه وراث باید ملک را پس از فروش میان خود تقسیم کنند. تا پیش از به‌فروش رفتن خانه، هیچ یکی از وراث به هیچ وجه حق دخل و تصرف در خانه را ندارد.
- طبق قانون اگر بعد از فوت شوهر، همسر او در خانه سکونت کند، نمی‌تواند فرزندان را از فروش خانه منع کند. این امر تنها در صورتی قانونی است که شوهر وصیت کرده باشد زن تا زمانی که در قید حیات است، می‌تواند در آن خانه زندگی کند و فرزندان حق فروش خانه را ندارند.
- اگر متوفی در زمان حیات چند دنگ از خانه را به همسر و فرزندان خود بخشیده باشد و این مساله قابل اثبات باشد، وراث فقط چند دنگ باقیمانده را می‌توانند بین خود تقسیم کنند.
- معمولا در تقسیم خانه، وراث برای خرید یا فروش سهم خود با یکدیگر توافق میکنند. این یک روش مسالمت‌آمیز و رایج برای حفظ خانه در خانواده است.
- اگر پدر وقتی همسرش در قید حیات بوده خانه را به اسم او سند زده باشد و خود در قید حیات باشد، فرزندان نمیتوانند ادعای ارث و میراث داشته باشند. مگر اینکه خانه‌ای که به نام مادرشان است، ملک شخصی او یا مهریه‌اش باشد. تنها در این صورت است که می‌توانند نسبت به آن ادعا کنند. اما در اصل پدر مادر و مادر مادر نیز در ارث سهیم هستند.
|
در همین رابطه بخوانید: |
|
در همین رابطه بخوانید: |
نتیجه‌گیری:
- تا زمانی که انحصار وراثت صورت نگیرد، هیچ‌یک از وراث اجازه هیچ‌گونه دخل‌وتصرفی در اموال متوفی را ندارد.
- برای انجام انحصار وراثت باید درخواست گواهی انحصار وراثت صورت بگیرد و با ارائه مدارک لازک انحصار وراثت فرایند به جریان بیفتد.
- هزینه انحصار وراثت شامل موارد متعددی میشود که بین وراث تقسیم میشود.
- مالیات بر ارث به تمام دارایی‌های متوفی تعلق می‌گیرد و بر اساس طبقات ارث متفاوت است.
- تقسیم ارث خانه تنها پس از فروش خانه ممکن است و پیش از آن هرگونه دخالت یا ایجاد تغییر در خانه غیرقانونی محسوب میشود.
سلام . پدر من دو‌همسر داشته که خانه هر یک جدا . خانه پدری همسر اول را بین ۶ نفر به طور مساوی تقسیم و به صورت سند مصالحه که توضیحاتیش بنا بر اینکه تا زمان زنده بودنش حق فروش نداشته . در حال حاضر پدرم فوت نموده . سوال من اینکه وسایل این خانه برای همسر و فرزندان دیگر پدرم جزو انحصار وراثت بوده و تقسیم میشود ؟
سلام آیا خانه ای که سند اعیانی داره میشه انحصاری وراث کرد؟
قانون تقسیم ارث
یکی از اقدامات مهم پس از مرگ فرد تقسیم اموال او بین وراث است که به این عمل تقسیم ارث یا تقسیم ترکه گفته می شود. تقسیم ارث قوانین و شرایط خاص خود را دارد اما در اولین قدم باید بدانید که بهتر است به دنبال گواهی انحصار وراثت باشید که این کار توسط وکیل انحصار وراثت صورت می گیرد.
ما یک خانواده ده نفری هستیم که پدرم دوازده سال گذشته فوت کرده الانم شش مهه مادرم فوت کرده و برادرن مستاجر طبقه پایین خونه پدریم است ميخواستم بپرسم الان که اون مستاجر پول اجاره باید بین ده نفر دیگه تقسیم بشه واون از اونجا بلند نمیشه ومیگه حقتونم نمیدم مشکل اینجاست که ما چهارتا دختر ازدواج کردیم و به ما برادرها گفتن که برید قانونی حقتونو بگیرید ما به شما حق نمیدیم باعث دشمنی شدن. راهنمایی کنید لطفا
سلام آیا خانه ای که سند اعیانی داره میشه انحصاری وراث کرد؟
سلام خسته نباشید
یه سوال داشتم
عمه های مادر من حق ارثشونو نخواستن و وکالت دادن به داییم، داییم میگه عمه هام ارثشونو به من بخشیدن و قرار نیست حق عمه ها به دخترا(مادرم و خاله ها) برسه چنین چیزی امکان داره که عمه ای ارث نخواد و خودش بگه ارثش به کدوم جنس از فرزندا تعلق بگیره؟!
سلام خانه ای ارث پدری داریم مادرم هم قبل ازپدرم فوت کرده ،ساکن ایرانیم ودرایران پسرارشدپدرم هستم داداش بزرگترازمن امریکازندگی میکنه مشکل ماخواهرام وبرادرایه کوچیکترم بی اطلاع من خانه روفروختندوخودشون بی خبرازمن جلسه تقسیم ارث وقسمت کردندایاحق چنین کاریرودارنداگرندارندمن چه بایستی بکنم؟ممنون
با سلام
پدر من یک باب خانه رو برای مهریه مادرم قرارداده بود.الان هیچ مدرکی وجود نداره چطور میتونیم اینکار رو انجام بدیم.تا حق مادرم ضایع نشه
سلام اگر متوفی قبل از مر‌ش ۳ دنگ خانه رو به نام همسرش کرده باشد همسر فرد از ۳ دنگ باقیمانده هم ارث میبرد
پدر ومادرم 2 ماه پیش
فوت کردند. پدرم سالها پیش منزلی که با دو تا از برادرانم به صورت شراکتی ودونگ مساوی شریک بودند به نام یکی از برادرام انتقال می‌دهند تا وام بگیرند وهیچ گونه اقدامی پس از تسویه وام نمی کنند. آیا امیدی هست که ما به حق وحقوق قانونی خود برسیم .
سلام وقت بخیر
پدربزرگ بنده سالهی خیلی پیش و مادربزرگم ۶سال پیش فوت شدند
ولی عمو وعمه های من هیچ قدمی در جهت تقسیم ارث برنمیدارند چون به دشت از نژر نیاز مالی تامین هستند و مشکل اینجاشت سند منزل مادربزرگم گم شده هر کدوم از خواهر وبرادرهای پدرم میگن به ما ربطی نداره شما برید دنبال کارهای خونه مادربزرگ و اون را تقسیم کنید میخواستم بدونم پدر من باید ازکجا شروع کنه اول کجا بره بعد کجا بره؟ پدرم مستاجر هستند و ودقعا به این پول نیاز دارند
سلام اگه مادر خانه ای به نام خود داشته باشد بعد از فوت خود آن خانه به شوهرش میرسد یا فرزندانش
سلام یک چهارم به شوهرش و بقیه به فرزندانش میرسد
سلام میخواستم بپرسم کسی که فوت شده وتمام کارهای انحصار وراثت انجام شده باشه حالااگر وراث املاک رابخواهند بفروشند ایا نیازی به کد ملی مدفی میباشد اگر کد ملی مدفی نباشه وراث نمیتوانند ملک بفروشند
سلام میخواستم بدانم آیا درست است که خانه پدری که مادر خانواده در آن زندگی می کند و در آن خو گرفته فروخته شود و حق وراث (فرزندان ) داده شود و مادر خانواده مجبور به اجاره نشینی یا. هم نشینی بشود؟
آیامردمیتواندتمام دارایی واملاک خودرابدون دادن حق همسرش به نام فرزندش کند
سلام ببخشید من پدرم شش هفت ماهی که فوت شده ولی توی ایران نیست وتوی عراق من میخواهم بفهمم که اون ارثی داره که به من برسه یانه بایدچجوری مطلع شوم والان زن وبچه هم دارد باید چکار بکنم؟
سلام من وارث سهم مادرم از خانه پدریش هستم وتک فرزندم ،مادرم بعد پدربزرگم فوت کرده وحالا مادربزرگمم فوت کرده و دایی هایم خارج از کشورهستند و نمیتوانند بیایندبرای فروش خانه و خاله هایم دور از چشم من خانه وراثتی را اجاره دادند و وسایل خونه رو فروختند و پولش را گرفته اند و خرج میکنند من باید چیکار کنم تا حقمو بگیرم ….توانایی هزینه وکیل گرفتن و خرج کردن رو ندارم ….ممنون میشم راهنماییم کنید????
اگه تهران هستین و اگه کانادا یا آمریکا باشن فامیلتون میتونم براتون کارو انجام بدم
سلام ایا املاکی که سند ندارد هم جزع ارث تلقی میشود یا اینکه میشود با استشهاد محلی مالکیت خانه را به نام مادر کرد بعد از فوت پدر؟
ما یک ملک ورثه ای داریم که متعلق به 6 نفر است و هر کدام از این 6 نفر سند تفکیکی تک برگ به میزان سهم الارث خود را دارند حالا من میخواهیم سهم بقیه یا همه ی وراث را خریداری کنم که ملک کامل در اختیار خودم باشد ولی سر قیمت به توافق نرسیدیم و من میخواهم از طریق دادگاه و مزایده سهم بقیه را بخرم. میخواستم بدانم چه هزینه های برایم دارد و اینکه قیمت کارشناسی معمولا چند درصد پایین تر از قیمتی است که بنگاه میگذارد؟ واینکه ایا میتوانم فقط سهم یکی یا دوتا از وراث را از طریق مزایده بخرم؟و مدت زمان از زمانی که اقدام کنم تا زمانی که سند بنامم بخوره چقدر هست؟
سلام خانه ای داریم که بین وراث تقسیم و هرکدام سند جداگانه گرفتیم ایا یکی از برادرها می تواند از حیاط خانه بعنوان پارک ماشین استفاده نماید
با سلام
وقتی پدری بعد از ازدواج پسرش زمینی خالی ب او بدهد که پسر خودش خانه ای بسازد و ساکن شود.آیا بعد از مرگ پدر این زمین جزو اموال پدر محسوب میشود و بقیه وارثان در آن حقی دارند یا خیر
با سلام یه سوال داشتم.یکی از فامیلامون پدرشون فوت کرده ۳تا دخترن یکی از دخترا ش میگه فتوکپی انحصار وراثت و فتوکپی سند خونه رو لازمش داره.سوالم اینه که میخواد بفروشه یا به بساز بفروش بده؟
اینم بگم مادرشونم زندس
سلام ایا از مادر بزرگ به نوه های پسری ارث میرسد البته پسر فوت شده ولی دو فرزند پسر دارد
در صورت فوت مستاجر یا موجر
مبلغی تعلق نمی گیرد
در مورد اقوام هم اگر در قید حیات نباشند
موکلی نمی باشد
باید منتظر رای بعدی باشید
اطلاع از خواهر و برادر نیز جایز نیست
شاید به طور متاهل نباشند
سلام خانه به مساحت ۲۳۸ متر بین خواهر و دوبرادر به چه صورت هست البته متوفی مادرم ولی پدر در قید حیاط میباشد
سلام اگر پدر فوت شده باشد و مغازه ای داشته باشد که خانواده اجاره آن را میگیرند
آیا فرزندی که ازدواج کرده است در اجاره هم سهمی دارد یا خیر؟!
بله ورارث جه مجرد چه متاهل دارای سهم قانونی اند
راه قانونی که فعلا باز نمی باشد
از متوفی هم به طور طبیعی بوده یا غیر مورد
اینها رو سریعن درصدی شامل نمی شوند
از سن و سال بالا باید گذشت کنید
با تشکر
با سلام من میخوام ارثمو قانونی بگیرم تمام اما بعد از مرحله کرونای ایران و اینکه به فروش برسه ایا باید برم دادگاه و مرحلو قانونی انجام بدم؟ و ینکه والدینم مادرم رضی نیس فعلا ولی میخوام برم و حقمو بگیرم وملک در ترکیه خریداری کنم چقدر طول میکشه ممنون مراحل قانونیش
سلام.پدرم۱۲ساله ومادرم ۵ساله فوت کردن پس از انجام انحصاروراثت ومراحل قانونی میخام درخواست مزایده بدم ایاباید قبلش حکم تخلیه بگیرم چون ملک درتصرف برادرم هست
سلام اگر صدا از پدر ضبط شود بابت ارث مورد تایید دادگاه هست جهت تقسیم خانه ممنون
سلام برادرمن درخریدوساخت منزل پدری پول خرج کردن.وایشان ادعادارن شریک منزل پدری هستن.تکلیف ای ملک چه میشود.ایاارثیه حساب میشودیابرادرشریک منزل هستن؟؟