امروزه با رشد و گسترش ساخت و سازها و به خصوص ساخت سازه‌های بلند مرتبه و برج‌ها نیاز به استفاده از آسانسور امری ضروری است. کلمه آسانسور ریشه‌ای فرانسوی (ascenseur) دارد و از ابتدائی‌ترین ماشین‌های ساده ساخت دست انسان است. امروزه آسانسورها یکی از پر کاربردترین تجهیزات در سازه‌های جدید هستند که این روزها حتی برای ساختمان‌های سه طبقه نیز استفاده از آنها لازم الاجرا شده است. آسانسور وسیله‌ای دائمی است در ساختمان‌ها، که برای جابه جایی عمودی افراد یا بار و یا هر دو که دارای یک اتاقک (کابین) بوده و این اتاقک بین حداقل دو ریل راهنما از جنس سخت که عمودی هستند حرکت می‌کند. ایمنی آسانسور در انتخاب آن بسیار نقش حیاتی دارد، چرا که در صورت انتخاب یک آسانسور ناایمن ممکن است ساکنین با خرابی آن درگیر شده و یا گیر افتادن در کابین آسانسور برای آنها مشکل ساز شود. در این مقاله به بررسی انواع آسانسور پرداخته و پس از آن سیستم ایمنی آسانسور و دستورالعمل ایمنی آسانسور هیدرولیک و کارگاهی و … را که باید در هنگام نصب و بازرسی‌های دوره‌ای رعایت شود، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
انواع آسانسور
همانطور که گفتیم آسانسورها نوعی از تجهیزاتی هستند که برای جابجایی عمودی بار استفاده می‌شوند و توسط موتورهای الکتریکی کار می‌کنند. آسانسورها انواع مختلفی دارند و بر اساس کاربردی که دارند در شکل ظاهری و اندازه‌های مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند اما در داشتن کابین، حرکت عمودی و توقف در سطح‌های مختلف با هم مشترک هستند.
مهم‌ترین قطعاتی که در همه آسانسورها وجود دارد عبارت است از: ریل، موتور، کابین و تابلو فرمان که توجه به کیفیت آنها بسیار اهمیت دارد. آسانسورها در فضای بین راه پله‌ها ساخته می‌شوند و طراحی و نصب آنها بسیار مهم است و باید توسط شرکت‌هایی انجام شود که دارای پروانه لازم برای فعالیت باشند. در ادامه به انواع آسانسورها می‌پردازیم.
|
آسانسورها انواع مختلفی دارند و بر اساس کاربردی که دارند در شکل ظاهری و اندازه‌های مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند اما در داشتن کابین، حرکت عمودی و توقف در سطح‌های مختلف با هم مشترک هستند. |
ایمنی آسانسور هیدرولیک
آسانسور هیدرولیک یکی از انواع آسانسور است که متشکل از موتور الکتیریکی، پمپ فشار روغن و جک هیدرولیک است که همه این وسایل در چاهک آسانسور و در زیر کابین قرار می‌گیرند. ایمنی آسانسور هیدرولیک به دلیل استفاده از جک هیدرولیک افزایش یافته و در آسانسورهای هیدرولیک به دلیل وجود این سیستم از این نوع آسانسور در ساختمان‌های با بیش از پنج طبقه استفاده نمی‌شود. همچنین ایمنی آسانسور هیدرولیک به دلیل ویژگی‌های فنی دیگر این نوع آسانسور در مخزن پاوریونیت ، مربوط به افزایش پیشگیری از خطر برق گرفتگی نیز می‌شود.
همچنین در زمینه ایمنی آسانسور هیدرولیک می‌توان گفت که این نوع آسانسور به دلیل مجهز بودن بالابر آن به شیرهای قفل کن در مسیر رفت و برگشت روغن در صورت بروز پارگی در شلنگ هیدرولیک، کابین بالابر به طور کامل متوقف شده و به هیچ عنوان امکان سقوط بالابر وجود ندارد.
|
در همین رابطه بخوانید: |
با وجود این محدودیت در ایمنی آسانسور هیدرولیک، اخیراً آسانسورهای هیدرولیک در مصارف خانگی محبوبیت بسیار زیادی پیدا کرده است. در کشورهای اروپایی ۷۰ درصد از آسانسورهای ساختمان‌های زیر پنج طبقه هیدرولیک هستند و این موضوع چند علت دارد: نرمی در زمان حرکت، استهلاک بسیار کم آسانسور هیدرولیک، توانایی جابه‌جایی بارهای بسیار سنگین، امکان ایجاد آسانسورهای زیبا و شیشه‌ای، عدم نیاز به موتورخانه در پشت‌بام و امنیت بسیار بالا در هنگام وقوع زلزله.
ایمنی آسانسور كششی
آسانسور کششی از انواع قدیمی آسانسور بوده و از پر استفاده‌ترین انواع آسانسور است و در محیط‌های تجاری و خانگی استفاده می‌شود. آسانسور کششی آسانسوری است كه حركت آن بر اثر اصطكاک بين سيم بكسل وشيار فلكه كشش به هنگام چرخش آن توسط سيستم محرک انجام می‌شود. سیستم‌های داخلی آسانسور کششی به سختی قابلیت دسترسی دارند و این موضوع به لحاظ ایمنی آسانسور مشکلاتی را به همراه دارد و در کنار این موضوع قیمت این آسانسورها از آسانسور هیدرولیکی بیشتر است.
سرعت آسانسور کششی بسیار بالاتر از آسانسور هیدرولیکی است و به همین دلیل هم این نوع از آسانسورها برای ساختمان‌های بلند و مدرن بسیار مناسب هستند. علاوه بر این آسانسور کششی همچنین حرکتی نرم‌تر و راحت‌تر به نسبت سیستم هیدرولیکی دارد و از نظر مصرف انرژی نیز پر بازده‌تر خواهد بود چرا که در آسانسور کششی از وزنه‌ای برای برقراری تعادل کابین استفاده می‌شود در حالیکه آسانسورهای هیدرولیکی نیاز به وارد کردن فشار و هل دادن کابین برای حرکت آن دارند که در نتیجه نیاز به انرژی بیشتری هم دارند.
ایمنی آسانسور حمل بار
آسانسورهای باربری برای حمل بار و کالاهای مختلف طراحی شده اند و فضای بسیار بزرگی دارند و توانایی حمل بارهای سنگین را دارند که چندین برابر بیشتر از توان آسانسورهای مسافری است. بدنه داخلی آسانسور بار بسیار قوی بوده و از کهنه شدن و آسیب دیدن در طول زمان جلوگیری می‌کند.
به منظور ایمنی آسانسور حمل بار این نوع آسانسورها در بیشتر موارد دارای قسمت‌هایی از چوب گردوی تاریک به همراه تزئینات طلایی و آینه‌هایی در داخل کابین هستند و دارای پنل‌های دیوار فولادین با ضخامت 14 و همچنین درب‌های سنگین و تقویت شده هستند. کف این نوع آسانسور نیز برای استفاده‌های سنگین ساخته می‌شود.
برای افزایش ایمنی آسانسور حمل بار برای کف آنها معمولا از کف‌های فولادین غیرلغزنده و بدنه فولادین استفاده می‌شود. گاهی اوقات کف فولادی سنگین دارای یک پوشش پلاستیکی غیرلغزنده است که مجموع این ویژگی‌ها برای افزایش ایمنی آسانسور حمل بار و افزایش دوام و استحکام آن است.
|
در همین رابطه بخوانید: |
آسانسور کارگاهی
آسانسور کارگاهی به نوعی یک بالابر مفید در محوطه‌های کارگاهی و به منظور جابجایی ابزار، مصالح و افراد است. ایمنی آسانسور کارگاهی بالا بوده و نیز مقرون به صرفه است که باعث می شود زمان مورد نیاز برای حمل و نقل مصالح و جابجایی نفر و در نهایت زمان کلی برای ساخت و ساز ساختمان و موارد صنعتی، به شدت کاهش یابد. برای آسانسور کارگاهی محدودیت ارتفاع وجود ندارد و می توان آسانسور مصالح بر را برای برج های بسیار بلند نیز استفاده کرد.
از آسانسورهای کارگاهی در معدن، راه سازی، بخش فلز و فولاد، صنعت ساختمان سازی، ساخت پل و تونل، مرمت آثار باستانی، بنادر و کشتی سازی و نفت و گاز و پتروشیمی استفاده می‌شود. آسانسور کارگاهی دارای سرعت مناسبی بوده و نیاز به زیر سازهای زمانبر مانند دیگر آسانسورها ندارد و این نوع آسانسورها را می‌توان به میزان مورد نیاز افزایش ارتفاع داد و در ارتفاع بلند از آنها استفاده کرد.
ایمنی آسانسور کارگاهی بالا بوده و ضریب امنیت بالایی دارند اما از انواع ضد انفجار آنها نیز در محوطه‌های کارگاهی که امکان اشتعال در آنها وجود دارد استفاده می‌شود و به این صورت ایمنی آسانسور کارگاهی بیشتر می‌شود. علاوه بر این برای حفظ سیستم ایمنی آسانسور کارگاهی لازم است هنگام اجرا و نصب این آسانسور اجزاء زیر استفاده شده باشد که در غیر این صورت، اسانسور کارگاهی ایمنی یا کارایی لازم را نخواهد داشت. محافظ دكل، نرده امگا، سوئيچ‌های ايمنی، سامانه فرود اضطراری، ايست مكانيكی در بالای دكل.
|
ایمنی آسانسور کارگاهی بالا بوده و نیز مقرون به صرفه است که باعث می شود زمان مورد نیاز برای حمل و نقل مصالح و جابجایی نفر و در نهایت زمان کلی برای ساخت و ساز ساختمان و موارد صنعتی، به شدت کاهش یابد. |
دستورالعمل ایمنی آسانسور شامل چه نکاتی است؟
سیستم ایمنی آسانسور باید در هنگام نصب و ساخت آسانسور توسط مهندسین ناظر (معماری، مکانیک، برق و عمران ) بررسی شود تا از هر گونه حوادث در آینده و خسارت مالی و جانی ناشی از آن پیش گیری شود. به صورت کلی قرار دادن دستورالعمل ایمنی آسانسور با این هدف است که شرایط نا ایمن و عوامل خطرناک محیطی را شناسایی کرده و سطح ایمنی محیط را بالاتر ببرد. در ادامه به دستورالعمل ایمنی آسانسور که سیستم ایمنی آسانسور را تجهیز می‌کند می‌پردازیم.
- چاه آسانسور: اولین دستورالعمل ایمنی آسانسور در ارتباط با چاه آسانسور است که اين فضا كاملا پوشيده است و بايد دارای ديوارها و كف وسقف مستحكم باشد.
- ديوارها: دومین دستورالعمل ایمنی آسانسور مربوط به دیوارها است، دیوارها نبايد دارای سوراخ وحفره باشند و باید كاملا صاف باشند وكف چاهک نيز كاملا تراز ويكنواخت باشد. در فضای چاه نیز باید این موارد وجود داشته باشد: وزنه تعادل ،كابين ، سيم بكسل‌ها ، ضربه گيرها ،ريل‌های راهنما ، فلكه هرز گرد ، گاورنر، لامپ‌های تونلی، پريز، كليد قطع اضطراری.
- سیستم ایمنی آسانسور (پاراشوت): این قسمت از دستورالعمل ایمنی آسانسور جزو قطعاتی است كه دارای استاندارد اجباری است و در صورت بروز هر گونه خرابی ، پاره شدن سيم بكسل یا اضافه بار ، اگر سرعت كابين به سمت پايين بيش از حد مجاز تعريف شده برای گاورنر باشد ، فرمان گاورنر باعث قطع جريان وعمل كردن پاراشوت شده وكابين پس از طی باید بایستد.
- ضربه گيرها: در این بخش از دستورالعمل ایمنی آسانسور در صورتي كه كابين يا وزنه تعادل از حدود تعيين شده در داخل چاهک گذشته باشد وامكان برخورد با كف چاهک پيش بیاید اين وسيله از برخورد آن جلوگيری خواهد کرد.
|
سیستم ایمنی آسانسور باید در هنگام نصب و ساخت آسانسور توسط مهندسین ناظر (معماری، مکانیک، برق و عمران) بررسی شود تا از هر گونه حوادث در آینده و خسارت مالی و جانی ناشی از آن پیش گیری شود. |
بازدیدهای دوره ای آسانسور هر چند وقت یکبار و چگونه انجام می شود
سرویس دوره‌ای آسانسور از جمله نیازهای اساسی برای هر آسانسور در ساختمان است تا به عنوان یک عامل بازدارنده از خرابی آن جلوگیری شده و عمر مفید و ایمنی آسانسور را افزایش می‌دهد. مواردی كه بايد در تعمير و بازديد دوره‌ای آسانسور كنترل شود شامل مواردی است که به صورت ماهانه، سه ماهه و سالیانه باید به صورتی که در ادامه به آن می‌پردازیم، چک شود:
الف : ماهانه
كنترل كابين برای شامل
- كنترل چراغ‌های روشنايی داخل كابين (تعويض در صورت خرابی)
- كنترل فن كابين (تعويض يا تعمير در صورت خرابی)
- كنترل صحت عملكرد كليد و زنگ هشدار كابين (تعويض يا تعمير در صورت خرابی)
- كنترل صحت عملكرد كليه شستی‌های داخل كابين (تعويض يا تعمير در صورت خرابی)
- كنترل اتصال صحيح دستگيره ايمنی داخل كابين (محكم نمودن اتصال در صورت وجود لقی)
- كنترل نصب پلاک ظرفيت و هشدار های امنيتی در داخل كابين (نصب در صورت عدم وجود)
- كنترل اتصال صحيح و ايمن آيينه داخل كابين و اطمينان از عدم ترك يا شكستگی (هماهنگی با مدير ساختمان جهت اصلاح در صورت وجود نقص)
- كنترل درايو درب كابين (تنظيم و رگلاژ در صورت نياز)
- كنترل سيستم موزيک و اعلام طبقات
- كنترل نمايشگر داخل كابين
|
در همین رابطه بخوانید: |
كنترل درب و ملخقات آسانسور در طبقات (در های لولايی و تمام اتوماتيک)
- كنترل ديكتاتور و قفل ايمنی درب آسانسور در تمام طبقات (رگلاژ در صورت نياز و تعويض در صورتي خرابی)
- كنترل لول كابين در طبقات، توفق كابين به صورت هم سطح طبقات (تنظيم در صورت نياز)
- بازديد مگنت در بازكن
- بازديد فنر درب ها
- بازديد كفشك‌های زير در
- بازديد موتور و مكانيزم سردر
- كنترل شستی‌های احضار كابين
كنترل قسمت فوقانی كابين آسانسور
- كنترل اتصال صحيح و ايمن سيم‌های بكسل به كابين و قاب وزنه و بازديد كرپی‌ها و سربكسل‌ها
- كنترل اتصال صحيح سيم بكسل گاورنر به كابين
- كنترل اتصال صحيح و ايمن تراول كابل
- كنترل سطح روغن‌های روی كابين
- كنترل ترمز اضطراری كابين (پاراشوت)
- كنترل كليه كفشک‌های كابين و وزنه و رگلاژ در صورت نياز جهت حركت نرم تر و يكنواخت تر كابين
- كنترل ريل‌های آسانسور و عدم وجود ترک و شكستكی در جوش‌ها و اتصالات و عدم وجود لرزش غير عادی و اضافه
- بررسی جعبه ريويزيون (ريويژن) Revision و كنترل كليدها، ترمينال‌ها و اتصالات
- بازديد كليه آهنرباها و سنسور آهنربای كابين و سنسور دور انداز و توقف
- بررسی يوک كابين و كنترل كليه پيچ و مهره ها و اتصالات و آچار كشی آنها
|
سرویس دوره‌ای آسانسور از جمله نیازهای اساسی برای هر آسانسور در ساختمان است تا به عنوان یک عامل بازدارنده از خرابی آن جلوگیری شده و عمر مفیدش را افزایش بدهد. |
كنترل موتور خانه
- كنترل موتور و گيربكس و شفت موتور به لحاظ لرزش و يا صدای اضافه و غير عادی و عدم وجود لقی يا لنگ زدن
- كنترل استحكام شاسی موتور و گيربكس و صحت اتصالات
- كنترل صحت عملكرد فن موتور
- كنترل سطح روغن گيربكس
- كنترل صحت عملكرد گاورنر و بازديد اتصالات
- كنترل صحت عملكرد سيستم برق اضطراری و تست دشارژ باطری‌های نجات اضطرای Black out
- كنترل فلكه گيربكس و باز بينی كل طول سيم بكسل ها هنگام دوران حول پولی به منظور عدم وجود خوردگی
- كنترل هرزگردها
- كنترل و تنظيم ترمز موتور و بازديد لنت ترمزهای موتور
- كنترل فن اتاقک موتور خانه و كنترل دمای موتور خانه
- كنترل تاريخ شارژ كپسول آتشنشانی نصب شده در موتور خانه
- بازديد كليه فيوز ها و اتصالات جعبه سه فاز و ارت
- بازديد تابلو فرمان ، اتصالات ، ترمينال‌ها و كنتاكتورها
كنترل چاه آسانسور
- بازديد روشنايی چاه آسانسور
- بازديد و كنترل صحت عملكرد گاورنر پايين و استپ قارچی
- بازديد بافرها (ضربه گيرهای كابين)
- بازديد كادر (قاب) وزنه و كنترل اتصالات
- بازديد زنجير تعادل
- بازديد زير كابين آسنسور
- بازديد ميكروسوييچ‌های حد بالا و حد پايين
|
در همین رابطه بخوانید: |
ب : سه ماهه:
- روغن كاری لولای درب طبقات
- نظافت فن كابين آسانسور
- نظافت فن موتور
- نظافت فن اتاقک موتور خانه
- آچار كشی اتصالات مكانيكی كابين و موتورخانه
ج : ساليانه :
- تعويض روغن گيربكس با روغن دنده پايه تمام سنتتيک يا نيمه سنتتيک
- شستشوی ريل ها با گازوييل و شوينده
- غبار گيری موتور و گيربكس ، تابلو فرمان ، تابلو برق و … با استفاده از پمپ باد
- نظافت اتاقک موتور خانه
- نظافت و غبارگيری روی كابين به وسيله پمپ باد
- نظافت چاه آسانسور
|
ایمنی آسانسور هیدرولیک به دلیل استفاده از جک هیدرولیک افزایش یافته و در آسانسورهای هیدرولیک به دلیل وجود این سیستم از این نوع آسانسور در ساختمان‌های با بیش از پنج طبقه استفاده نمی‌شود. |
جمع بندی
- آسانسور وسیله‌ای دائمی است در ساختمان‌ها، که برای جابه جایی عمودی افراد یا بار و یا هر دو که دارای یک اتاقک (کابین) بوده و این اتاقک بین حداقل دو ریل راهنما از جنس سخت که عمودی هستند حرکت می‌کند.
- مهم‌ترین قطعاتی که در همه آسانسورها وجود دارد عبارت است از: ریل، موتور، کابین و تابلو فرمان که توجه به کیفیت آنها بسیار اهمیت دارد.
- ایمنی آسانسور هیدرولیک به دلیل استفاده از جک هیدرولیک افزایش یافته است.
- ایمنی آسانسور هیدرولیک به دلیل مجهز بودن بالابر به شیرهای قفل کن در مسیر رفت و برگشت روغن در صورت بروز پارگی در شلنگ هیدرولیک، کابین بالابر به طور کامل متوقف شده و به هیچ عنوان امکان سقوط بالابر وجود ندارد.
- آسانسور کششی از انواع قدیمی آسانسور بوده و از پر استفاده‌ترین انواع آسانسور است و در محیط‌های تجاری و خانگی استفاده می‌شود. آسانسور کششی آسانسوری است كه حركت آن بر اثر اصطكاک بين سيم بكسل وشيار فلكه كشش به هنگام چرخش آن توسط سيستم محرک انجام می‌شود.
- آسانسورهای باربری برای حمل بار و کالاهای مختلف طراحی شده اند و فضای بسیار بزرگی دارند و توانایی حمل بارهای سنگین را دارند که چندین برابر بیشتر از توان آسانسورهای مسافری است.
- آسانسور کارگاهی به نوعی یک بالابر مفید در محوطه‌های کارگاهی و به منظور جابجایی ابزار، مصالح و افراد است. ایمنی آسانسور کارگاهی بالا بوده و نیز مقرون به صرفه است که باعث می شود زمان مورد نیاز برای حمل و نقل مصالح و جابجایی نفر و در نهایت زمان کلی برای ساخت و ساز ساختمان و موارد صنعتی، به شدت کاهش یابد.
- سیستم ایمنی آسانسور باید در هنگام نصب و ساخت آسانسور توسط مهندسین ناظر (معماری، مکانیک، برق و عمران) بررسی شود تا از هر گونه حوادث در آینده و خسارت مالی و جانی ناشی از آن پیش گیری شود.
- سرویس دوره‌ای آسانسور از جمله نیازهای اساسی برای هر آسانسور در ساختمان است تا به عنوان یک عامل بازدارنده از خرابی آن جلوگیری شده و عمر مفیدش را افزایش بدهد.
