معماری سبز یا معماری پایدار روشی بسیار حرفه‌ای ومناسب برای زندگی انسان معاصر است که کیفیت زندگی را ارتقا می‌دهد. گیاهان نقش پر رنگی در کاهش میزان آلودگی‌ها دارند، از این رو در شهرهای پر جمعیت که میزان آلودگی‌های مختلف بالاست، برای پاکسازی هوا می‌توان سقف خانه‌ها را به صورت روف گاردن طراحی کرد. بام سبز نه تنها هوا را پاک و تمیز می‌کنند، بلکه در زیبایی معماری شهری هم تاثیر زیادی دارد. در مطلب پیش رو در مورد روف گاردن و طراحی فضای سبز پشت بام لازم می‌گوییم:
روف گاردن چیست؟!
روف گاردن (Roof garden)، بام سبز یا فضای سبز پشت بام به مکانی گفته می شود که فضای سبز آن در ارتفاع ساخته شده باشد. یعنی ایجاد فضایی برای بستر کشت گیاه آن هم در ارتفاعی بالاتر از سطح زمین. راستش را بخواهید روف گاردن می تواند از قراردادن چند گلدان روی پشت بام خانه شما آغاز و به اجرای باغ بام و فضاهای سبزی مانند یک پارک ختم شود.
زمانی که شما می‌خواهید در بام خانه برای خودتان یک روف گاردن طراحی کنید، در واقع به دنبال پیاده‌سازی شیوه‌ای هستید که نتیجه‌اش یک سطح گسترده سبز است. برای ساخت سقف سبز فضای شما بعد از اینکه ایزوله شد نیازمند زیر سازی است. زیرسازی مناسب پشت بام و تعبیه ورودی و خروجی‌های مناسب آب اولین مرحله‌ای است که باید آن را به انجام برسانید. البته روش‌های مختلفی برای ایجاد بام سبز وجود دارد. به طور کلی سه نوع اصلی روف گاردن در دنیا اجرا می‌شود.
|
در همین رابطه بخوانید: |
دلایل استفاده از سقف سبز را می دانید؟
درست است که شاید فکر کنید روف گاردن‌ها فقط برای زیبایی ساخته شده‌اند، اما در طراحی ساختمان‌ها هر روش تازه‌ای که ابداع می شود حتما دلایل و مزیت‌هایی هم دارد. اگر شما در یک شهر شلوغ زندگی می‌کنید، اجرای روف گاردن تا حدی سر و صدای اطراف شما را مهار می‌کند و آلودگی هوا را تا حدی کاهش می‌دهد. از طرفی اگر شرایط آب و هوایی شما با کاشت برخی از سبزیجات و صیفی‌جات تطابق داشته باشد می‌توانید از محصولات سالم خودتان استفاده کنید.
یادتان باشد روف گاردن ها عایق‌های محکمی در برابر سرما و گرما هستند. به طوری که در ابتدای فصل سرما ممکن است حتی نیازی به استفاده از وسایل گرمایشی نداشته باشید و در فصل گرما بالعکس. یکی از مهم‌ترین لطف‌هایی که یک سقف سبز در حق ساختمان شما به خرج می‌دهد این است که برخلاف سقف‌های سنتی که از قیر و ایزوگام های ساده ساخته می‌شدند، روف گاردن‌ها با جذب گرمای خورشید به جای بازتاب دادن آن، به صورت یک عایق طبیعی برای ساختمان‌ها عمل می کنند و در نتیجه هزینه‌های انرژی را تا حد زیادی کم می‌کنند.
برای مثال یک باغ بام گسترده می‌تواند نیازهای انرژی تابستان را در حدود ۷۵ درصد کاهش دهد. در عین حال بام سبز تولید آلاینده‌های هوا و نشر گازهای گلخانه‌ای را هم کاهش می‌دهد. حضور گیاهان در روف گاردن ذرات معلق هوا را از بین می‌برد و به تولید بیشتر اکسیژن منجر می‌شود. یک مزیت بسیار مهم دیگر باغ بام این است که این بام سبز توانایی کاهش حجم رواناب فاضلاب‌های سطحی را در محیط‌های شهری دارد. در واقع یک سقف سبز برای جذب آب به طور قابل توجهی خطر جاری شدن سیل و طغیان فاضلاب‌ها را کاهش می‌دهد.
|
حضور گیاهان در روف گاردن ذرات معلق هوا را از بین می برد و به تولید بیشتر اکسیژن منجر می شود. یک مزیت بسیار مهم دیگر باغ بام این است که این بام سبز توانایی کاهش حجم رواناب فاضلاب‌های سطحی را در محیط‌های شهری دارد. |
انواع طراحی پشت بام را بهتر بشناسید
بام باغ گسترده، بام سبز متمرکز، سقف سبز نیمه متمرکز و سیستم مدولار. در روف گاردن گسترده کشت گیاهان با ریشه های کم امکان پذیر است. چون بستری که برای کاشتن طراحی می‌شود سطحی است و عمق کمی دارد. معمولا عمق خاک در باغ بام گسترده حدود 20 سانتی‌متر است. این نوع از سقف سبز هزینه اجرای کمتری نسبت به بقیه دارد و به همین خاطر از میان این سه نوع بسیار محبوب‌تر است.
چمن، گل‌های سبک و کم ریشه و هر گیاهی که ارتفاع کمی داشته باشد در روف گاردن گسترده استفاده می‌شود. نوع دیگر سقف سبز، روف گاردن نیمه متمرکز است. در طراحی پشت بام به این روش شما می‌توانید از کشت گیاهان با حجم ریشه بیشتر استفاده کنید. چون عمق خاک در این روش روف گاردن، بین ۳۰ سانتی‌متر تا ۱ متر است. بنابراین ریشه گیاهان جای بیشتری برای رشد دارند.
همه گیاهان بوته‌ای مثل توت فرنگی‌های خوشمزه، هندوانه، طالبی و سبزی هایی مانند نعناع، پونه و… در روش نیمه متمرکز می‌توانند به بام سبز شما جلوه زیبایی بدهند. نوع سوم روف گاردن در طراحی پشت بام و بام باغ متمرکز است که استفاده از خاک با حجم و ارتفاع زیاد در آن هیچ محدودیتی ندارد. بنابراین از ریحان تا درخت افرا را می‌توانید روی همچین روف گاردن زیبایی برای خودتان رشد دهید.
فقط این را بدانید که اجرای باغ بام متمرکز شرایط خاصی دارد و نسبت به دو روش قبلی هم هزینه اجرای بالاتری دارد و هم هزینه نگهداری آن بیشتر است. اگر فضای سبز پشت بام را به صورت متمرکز دوست دارید، بدانید که این نوع معمولا برای ساختمان‌هایی مناسب است که بتوان روی پشت بامشان مسیر قدم زدن و نیمکت استراحت هم قرار داد.
روف گاردن به شکل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪوﻻر ﻳﺎ ﺟﻌﺒﻪ گیاه یکی دیگر از روش هایی است که در اجرای بام سبز از آن استفاده می‌شود. در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎی فلاورباکس کشت و نگهداری می‌شوند. معمولا فلاورباکس ها ﺗﻤﺎم ﻳﺎ ﺑﻴشتر فضای سقف سبز را پوشش می‌دهند. در واقع در ﺳﻴﺴﺘم‌های ﻏﻴﺮ ﻣﺪوﻻر ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﺷﺖ در بام سبز به این صورت است که ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ روی روف گاردن قرار می‌گیرد، اما در روش مدولار اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ.
|
در همین رابطه بخوانید: |
ساخت بام سبز خود را همین امروز شروع کنید
معمولا افراد برای اجرای روف گاردن یک دغدغه مهم دارند و آن هم اینکه چه طور باید نشت آب و نفوذ نم و رطوبت به لایه های زیرین (سقف) را مهار کرد. بنابراین مهم ترین نکته‌ای که باید قبل از اجرای باغ بام به آن توجه کنید، زهکشی اصولی بام است. سقف خانه های امروزی دیگر به روش های قدیم ساخته نمی‌شود. این یعنی مهندسین در هنگام ساخت قابلیت تحمل بار را برای پشت بام شما در نظر می گیرند.
اما اگر از این مساله مطمئن نیستید، حتما موضوع را با یک کارشناس خبره درمیان بگذارید تا بدانید سقف شما توانایی حمل بار را دارد یا خیر. از طرفی گیاهانی که آب را در خودشان ذخیره می‌کنند و نیازمند آبیاری هر روزه نیستند، بهترین گزینه برای اجرا در روف گاردن محسوب می‌شوند. این گیاهان در مصرف آب هم صرفه‌جویی می‌کنند و با هر شرایط آب و هوایی سازگار هستند.
در طراحی پشت بام در مناطق مرطوب و محیط‌هایی که باران مناسبی دارد، نیاز به آبیاری هم کم است. در واقع بام سبز شما بخشی از طبیعت می‌شود که با شرایط آب و هوایی تطبیق می‌یابد. در انتخاب خاک هم بسیار دقت کنید. خاک‌های فرآوری شده و مخصوص برای روف گاردن‌ها وجود دارد که ویژگی‌های ساختاری سقف‌های سبز از جمله ضخامت کم بستر و محدودیت وزنی را در نظر می‌گیرد.
خاک استفاده شده در روف گاردن باید سبک باشد تا از وارد آمدن فشار‌های اضافی به زیرساخت‌های روف گاردن جلوگیری شود. خاک مناسب برای اجرای روف گاردن باید متخلخل باشد و توانایی جذب و نگهداری آب را به خوبی به عهده بگیرد. این خاک باید دارای مواد معدنی کافی را دارا باشد تا هر سال مجبور به تعویض خاک نشوید. زهکشی این خاک هم از اهمیت بالایی برخوردار است و پیشنهاد می‌شود کار را به یک فرد بسیارمتخصص بسپرید.
|
در همین رابطه بخوانید: |
هزینه و مراحل طراحی روف گاردن
هزینه اجرایی روف گاردن به عوامل مختلفی بستگی دارد. قیمت باربیکیو، هزینه تهیه و نصب مبلمان، ساخت آلاچیق و سایبان، هزینه زهکشی و عایق بندی، هزینه کاشت گیاهانی که تمایل به استفاده از آنها دارید، تعداد گلدان‌ها، باکس‌ها و سایر وسایل ابزارها را در ساخت باغ بام در نظر بگیرید. برخی از اجرای سقف سبز می‌ترسند چون از هزینه‌ها اطلاع درستی ندارند. بنابراین بهتر است از یک تیم مشاور کمک بگیرید.
گروه‌های متخصص و حرفه‌ای با رعایت استانداردهای لازم باغ بام شما را با توجه به هزینه‌ای که مد نظر دارید طراحی پشت بام و اجرای آن را به عهده می‌گیرند. آنها با تکیه بر تجربه و دانش نگرانی‌های شما در اجرای فضای سبز پشت بام از بین می‌برند.
مراحل طراحی و اجرای فضای سبز پشت بام شامل کلیه عملیاتی است که از ابتدا تا انتهای ساخت بام سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی مراحل و هزینه‌های اجرای روف گاردن در موارد زیر خلاصه می‌شود:
|
در همین رابطه بخوانید: |
طراحی اولیه و ثانویه فضای سبز پشت بام
- برآورد ریالی پروژه توسط تیم متخصص
- محوطه سازی با استفاده از مواد و مصالح استاندار
- ایزولاسیون بام باغ
- زهکشی، فیلتر و لایه بندی در سطح زیرین روف گاردن
- انتخاب و خرید خاک مناسب برای سقف سبز
- خرید و کاشت گیاهان مخصوص بام باغ
- انتخاب روش آبیاری در بام سبز (اتوماتیک یا دستی)
- تجهیزات نورپردازی
- ایجاد آلاچیق و سایه بان در سقف سبز
- خرید و جانمایی نیمکت، باربیکیو و آبنما
|
در همین رابطه بخوانید: |
استانداردهای ایجاد و نگهداری روف گاردن
برای اینکه بتوانید بازدهی روف گاردن را بالا ببرید و تاثیر مثبتی ایجاد کنید، بهتر است استانداردهای مهم فضای سبز پشت بام را رعایت کنید. از جمله استاندارهایی که می‌توان در این زمینه نام برد، استفاده از گیاهان بومی هر منطقه است که با شرایط آب و هوای شهری که در آن زندگی می‌کنید تناسب دارد.
همچنین استفاده از مصالحی که تولیدات منطقه زندگی ماست، اهمیت ویژه‌ای دارد. این کار در جهت حمایت از تولیدات منطقه ای انجام می‌شود. استفاده از مصالح بازیافتی ساختمان هم از دیگر مواردی است که در زمینه استاندارد ایجاد یک بام سبز باید به آن دقت شود. از دیگر استانداردهای تعریف شده در زمینه ساخت فضای سبز پشت بام استفاده از غشای ضد آب قبل از اجرایی کردن باغ بام است.
در میان استانداردهای طراحی روف گاردن حذف کودهای شیمیایی و آفت کش‌ها هم مهم تلقی می‌شود. استفاده از سیستم زهکشی برای جمع آوری آب های سطحی و استفاده دوباره از آن آب ها در سیستم آبیاری هم استاندارد مهمی است که باید رعایت شود.
|
در میان استانداردهای طراحی روف گاردن حذف کودهای شیمیایی و آفت کش‌ها هم مهم تلقی می‌شود. استفاده از سیستم زهکشی برای جمع آوری آب‌های سطحی و استفاده دوباره از آن آب ها در سیستم آبیاری هم استاندارد مهمی است که باید رعایت شود. |
انواع کلاس های روف گاردن
کلاس‌های روف گاردن به دسته های کلاس A ،B ،C ،D و E تقسیم‌بندی می‌شود. در روف گاردن کلاس A از سنگ یا موزاییک به عنوان کف بام استفاده می شود. پوشش گیاهی کلاس A شمشاد است و فضای مرکزی روف گاردن با چمن طبیعی پوشانده می شود. اجرای فضای سبز به وسیله عایق کاری و زهکشی دقیق انجام می‌شود. در این نوع باغ بام از آلاچیق و سایبان استفاده می‌شود و معمولا جنس «ترموود» است.
استفاده از نور مخفی و چراغ هایی در محوطه برای نورپردازی در شب هم در روف گاردن کلاس A مرسوم است. در سقف سبز کلاس B، از ترموود به عنوان کف بام استفاده می‌شود. برای اجرای فضای سبز از باکس و گلدان استفاده می‌شود و گیاهانی مانند کاج و سرخس در پوشش گیاهی این کلاس به چشم می‌خورد. مبلمان این فضا از جنس حصیر و چرم است. نورپردازی این نوع سقف سبز با استفاده از چراغ هایی در محوطه در کنار آلاچیق‌ها و سایبان ها انجام می‌شود.
در روف گاردن کلاس C، از ترموود پلکانی برای کف بام استفاده شده و اجرای فضای سبز پشت بام به صورت باکس ترموود پلکانی است. این باکس‌ها از گل و گیاه طبیعی پر می‌شوند. مبلمان نیز از جنس ترموود بوده و از چراغ باغی و نور مخفی برای نورپردازی سقف سبز کلاس سی استفاده می‌شود. آلاچیق هایی که برای طراحی این نوع روف گاردن استفاده می‌شود با نمونه‌های معمولی تفاوت دارد.
طراحی بام سبز کلاس D کاملا به طراحی کلاس C شبیه است. در طراحی این روف گاردن از ترموود پلکانی به عنوان کف بام استفاده می‌شود و اجرای فضای سبز پشت بام با استفاده از باکس ترموود پلکانی بوده و همان پوشش گل و گیاه است. نورپردازی به کمک چراغ باغی و به شکل مخفی انجام می‌شود. در روف گاردن کلاس E از سنگ به عنوان کف بام استفاده می‌شود. پوشش گیاهی فضای مرکزی حتما چمن مصنوعی است. سایبان و آلاچیق هم در این کلاس نقش دارند. جنس مبلمان باز هم ترموود است و نورپردازی فضا با استفاده از چراغ باغی انجام می‌شود.
|
در روف گاردن کلاس A از سنگ یا موزاییک به عنوان کف بام استفاده می‌شود. پوشش گیاهی کلاس A شمشاد است و فضای مرکزی روف گاردن با چمن طبیعی پوشانده می‌شود. |
جمع بندی:
- روف گاردن (Roof garden)، بام سبز یا فضای سبز پشت بام به مکانی گفته می‌شود که فضای سبز آن در ارتفاع ساخته شده باشد.
- زیرسازی مناسب پشت بام و تعبیه ورودی و خروجی های مناسب آب اولین مرحله‌ای است که باید آن را به انجام برسانید.
- روش‌های مختلفی برای ایجاد بام سبز وجود دارد. به طور کلی سه نوع اصلی روف گاردن در دنیا اجرا می‌شود.
- در روف گاردن گسترده کشت گیاهان با ریشه‌های کم امکان پذیر است. چون بستری که برای کاشتن طراحی می‌شود سطحی است و عمق کمی دارد. معمولا عمق خاک در باغ بام گسترده حدود 20 سانتی‌متر است.
- کلاس های روف گاردن به دسته های کلاس A ،B ،C ،D و E تقسیم بندی می‌شود. در روف گاردن کلاس A از سنگ یا موزاییک به عنوان کف بام استفاده می‌شود.
