می‌گویند پنجره، چشم خانه است و این تعبیر زیبا و درستی است. پنجره درست مانند چشم واقعی، به چهرۀ ساختمان زیبایی می‌دهد و به فضای درون آن نور می‌بخشد. جایگاه و کاربرد پنجره نه فقط برای ساختمان، بلکه از لحاظ فرهنگی هم دارای اهمیت است. تا جایی که در طول تاریخ اقوام و تمدن‌های مختلف، پنجرۀ خانه‌ها و ساختمان‌های خود را طوری ساخته و اجرا می‌کردند که تا حدودی بازتاب‌دهندۀ سلیقه و باور عمومی‌شان باشد. امروز برای انتخاب مدل پنجره خانههای مسکونی، تقریبا هیچ محدودیتی وجود ندارد.
هر طراح یا صاحب ملکی می‌تواند برای خانه‌ای که در حال ساخت یا بازسازی است پنجرۀ مدرن یا کلاسیک انتخاب کند. البته این روزها هر سبک پنجره‌ای که بپسندید با متریال و مواد مدرن و باکیفیت ساخته می‌شوند و تفاوت عمدۀ آن‌ها فقط در نما و ظاهرشان است. البته موارد کاربرد و طول عمر متریال گوناگون یا طراحی‌های خاص ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد که در ادامه به این مطلب هم می‌پردازیم و به شما ایده هایی برای پنجره خانه می‌دهیم.
هنگام انتخاب مدل پنجره خانههای مسکونی، چه مواردی را در نظر داشته باشیم؟
همان‌طور که گفته شد در معماری ملل مختلف و طی هر دورۀ تاریخی، پنجره يکي از مهم‌ترین عوامل برای شکل دادن به ظاهر بناهای مسکونی و ابراز ویژگی‌های معماری آن بوده است. اگر پنجره از خصوصیات محیطی و فرهنگی شهر یا محلی که خانه در آن ساخته می‌شود برخوردار باشد، به خوبی هویت و اصالت معماری خود را آشکار می‌کند.
اما در جهان امروز این تفاوت‌ها از بین رفته یا کم‌رنگ شده است. در حقیقت پنجره‌های یک ساختمان بیشتر نمایان‌گر سلیقه، فرهنگ و حتی باورهای طراح یا صاحب آن است و کمتر وابسته به عوامل پیرامونی دیگر است. البته توصیه می‌شود هنگام انتخاب پنجرۀ خانه به شرایط آب و هوایی، میزان و جهت تابش آفتاب، جهت و شدت وزش باد و … هم توجه کنید.
در ادامۀ این متن شما را با ایده هایی برای پنجره خانه و انواع سبک‌ها و جنس‌های مختلفی که این روزها در بازار وجود دارد آشنا می‌کنیم.
پنجره‌های بلند و قدی
این پنجره‌ها بی‌شک هر فضایی را دل‌باز و روشن می‌کنند. پنجره‌های قدی ابتدایی‌ترین وظایف پنجره را به بهترین شکل انجام می‌دهند:
- ایجاد گسترۀ دید وسیع به محیط خارج از خانه
- اجازۀ ورود نور طبیعی به فضای داخلی
- امکان گردش و تهویۀ هوا به شکل مناسب
اگر برای خانۀ خود به دنبال مدل پنجره مدرن هستید، از پنجره‌های بلند و قدی غافل نشوید. ابن پنجره‌ها به قدری در زیبایی بصری اتاق تاثیر می‌گذارند که نیاز به عامل تزئینی جداگانه‌ای ندارند. پرده‌ای که برای این پنجره‌ها استفاده می‌شود معمولا تک‌رنگ و ساده است.
باید توجه داشته باشید زیبایی و جلوۀ پنجرۀ قدی زمانی به چشم می‌آید که جلوی آن‌ها با مبلمان و وسایل دیگر گرفته نشود. به همین دلیل چنین پنجره‌هایی بیشتر مناسب فضاهای بزرگی هستند که امکان خالی گذاشتن جلوی پنجره در آن‌ها میسر است؛ در غیر این صورت بیشتر آشفتگی و خفقان بصری ایجاد شده و جلوۀ پنجره از بین می‌رود.
البته انتخاب این مدل پنجره برای خانههای مسکونی و حتی ساختمان‌های اداری همیشه گزینۀ مناسبی نیست. اگر ساختمان در منطقه‌ای قرار دارد که از تابش مستقیم و گرم آفتاب برخوردار است، یا باید از پنجره‌های کوچکتر استفاده کرد یا برای پنجره‌های قدی سایبان و آفتاب‌گیر تعبیه کرد.
پنجره‌های قدی دید شما را نسبت به فضای بیرون باز می‌گذارند. این موضوع زمانی که ساختمان چشم‌انداز زیبایی داشته باشد بسیار عالی است. اما اگر دید ساختمان به فضای بسته، محدود و نازیبا باشد احتمالا آزاردهنده می‌شود.
پنجره‌های قدی نیاز ساکنین را به نور مصنوعی و لامپ‌های الکترونیکی کمتر می‌کنند، زیرا در طول روز تقریبا تمام زوایای فضای داخلی با نور طبیعی روشن می‌شود. اما اتلاف حرارتی این پنجره‌ها بالاست. البته این مشکل با استفاده از پروفیل‌های استاندارد و شیشۀ دوجداره تا حد زیادی قابل کنترل است.
در هر حال اگر تصمیم می‌گیرید برای یک یا چند اتاق خانۀ خود از این پنجره‌ها استفاده کنید، باید بدانید هزینۀ نصب و اجرای آن‌ها بالاتر است؛ البته تمیز کردن‌شان هم انرژی و زمان بیشتری می‌طلبد!
|
این روزها دست افراد برای انتخاب پنجرۀ مدرن، کلاسیک یا طراحی‌های خاص باز است. پنجره‌ها از لحاظ شکل و طرح چارچوب‌ها، ابعاد کلی، نوع شیشه، طریقۀ باز و بسته شدن و… دارای تفاوت‌هایی هستند که باید پس از بررسی بودجه، خواسته و سلیقۀ افراد بهترین مورد انتخاب شود. |
پنجره با شیشه‌های رنگی
این مدل پنجره با سال‌های کودکی بسیاری از ما گره خورده است. استفاده از پنجره با شیشه‌های رنگی در معماری ایران سابقۀ طولانی دارد، اما چندین سال است که جز برای فضاهای داخلی و دیوارهای جداکننده از آن‌ها استفاده نمی‌شود.
این پنجره‌ها طیف‌های مختلف رنگی را وارد فضای داخلی می‌کنند. نور و رنگ دو عامل شادی‌بخش و نشاط‌انگیز هستند که خصوصا در زندگی شهری و ماشینی امروزی می‌توانند تا حدودی آرامش خاطر ایجاد کنند.
پنجره‌هایی که شیشۀ رنگی دارند به ایجاد و حفظ زیبایی شهری هم کمک می‌کنند. امروزه کافه‌ها، رستوران‌ها، موزه‌ها و فروشگاه‌هایی را می‌بینیم که برای پنجره‌ها از شیشۀ رنگی استفاده کرده و با چند گلدان طبیعی کوچک، زیبایی آن را دوچندان کرده‌اند. خوب است استفاده از چنین پنجره‌هایی دوباره جایگاه خود را در فضاهای مسکونی پیدا کنند.
از آن‌جا که معماری ایرانی از بیهودگی پرهیز می‌کند، شیشه‌های رنگی به غیر از زیبایی به عنوان فیلتری در برابر اشعۀ تندوتیز آفتاب هم عمل می‌کرده است. به همین دلیل اغلب خانه‌هایی که در آن‌ها از شیشۀ رنگی استفاده می‌شده، در مناطق مرکزی و گرم ایران قرار داشته‌اند..
شاید تنها ایرادی که به این پنجره‌ها وارد است این باشد که اگر زمانی به نور طبیعی و غیررنگی نیاز باشد، باید پنجره را کامل باز کرد. از طرف دیگر این شیشه‌ها در مجاورت قاب‌های چوبی جلوۀ بهتری دارند که همین امر هزینۀ اجرا و نگهداری از آن‌ها را بالا می‌برد.
به عنوان آخرین نکته پیشنهاد می‌کنیم اگر این مدل پنجره را برای خانۀ خود می‌پسندید، طرح و رنگ آن‌ها را با توجه به فضای اتاق انتخاب کنید. به طور مثال بهتر است شیشۀ پنجرۀ اتاق خواب بیشتر رنگ‌های آبی، سبز و زرد در خود داشته باشد.
پنجره با اشکال هندسی مختلف
معمولا عادت داریم پنجره‌ها را به صورت مربع یا مستطیل ببینیم. این امر به قدری جاافتاده است که کمتر کسی برای مدل پنجره خانه های مسکونی به پنجره‌های گرد یا حتی شش‌ضلعی فکر می‌کند.
پنجره‌هایی با قاب‌های مثلثی یا چندضلعی پنجره مدرن محسوب شده و حال‌وهوای ساختمان را از درون و بیرون متفاوت می‌کنند. امکان ندارد کسی از جلوی ساختمانی با پنجره‌های این‌چنینی رد شود و توجه‌اش به آن‌ها جلب نشود.
این پنجره‌ها می‌توانند کوچک، بزرگ و حتی قدی باشند. یک اتاق می‌تواند یک پنجرۀ شش‌ضلعی بزرگ و بلند یا چند پنجرۀ دایره‌ای کوچک داشته باشد. کافی است کمی خلاقیت به خرج داده و جسور باشید؛ و البته در نظر بگیرید که مدل پنجره چیزی نیست که بتوان پس از چند سال به راحتی شکل‌وشمایل آن را عوض کرد، پس برای انتخاب شکل چارچوب آن و همچنین محل جاگیری‌اش در دیوار با تأمل و حوصله تصمیم‌گیری کنید.
پنجره‌های کشویی یا ریلی
پنجره‌های کشویی یا ریلی همان پنجره‌هایی هستند که به صورت افقی و با کشیده شدن روی ریل باز و بسته می‌شوند. پنجره‌های تک‌ریل اجازۀ باز شدن فقط به یکی از دو لنگه را می‌دهند و لنگۀ دیگر ثابت است. اما در پنجره‌های دوریلی ممکن است هر دو لنگه به طرف چپ یا راست کشیده شده و باز شوند.
این پنجره‌ها بیشتر مناسب اتاق‌های کوچکی است که شخص نمی‌خواهد لنگه‌های بازشدۀ پنجره فضایی را در داخل اتاق اشغال کنند. همچنین باز کردن این پنجره‌ها هنگامی که پرده‌ها بسته هستند هم راحت است و مشکلی ایجاد نمی‌کند.
عمده‌ترین ایراد پنجره‌های کشویی این است که نمی‌توان آن‌ها را به خوبی پنجره‌های دیگر از لحاظ اتلاف انرژی و ورود سروصدا عایق کرد؛ زیرا وجود ریل‌ها از کیفیت کار کم می‌کند.
|
انتخاب مدل پنجره خانه موضوع حساس و مهمی است؛ زیرا پنجره بخشی از هویت خانه می‌شود و تغییر دادن آن پس از ساخت امکان‌پذیر نیست. |
چه متریالی برای چارچوب پنجره وجود دارد؟
چارچوب پنجرۀ خانۀ مسکونی معمولا از جنس چوب یا فلز کار می‌شود. البته همین چوب و فلز هم انواع مختلفی دارد که دارای کیفیت، قیمت و ظاهر متفاوتی هستند.
پنجره‌ها از لحاظ مصالح قاب به این سه دسته تقسیم می‌شوند:
- پنجره‌های چوبی
- پنجره‌های فلزی(آهنی و آلومینیومی)
- پنجره‌های کامپوزیت( فایبر گلاس، PVC و UPVC)
پنجره با قاب چوبی
چوب اولین ماده‌ای است که انسان برای ساخت در و پنجره از آن استفاده کرده است، به همین دلیل مدل پنجره هایی که قاب چوبی دارند حس نوستالژیک و دلنشینی ایجاد می‌کنند. تکنولوژی فرآوری و تهیۀ چوب برای مصارف ساختمانی مانند هر حوزۀ دیگری همواره در حال رشد بوده است و امروزه کارآیی و کیفیت محصولات چوبی قابل مقایسه با دهه‌های پیشین نیست. پنجره با قاب چوبی حس نزدیکی به طبیعت را القاء می‌کند و همچنین دارای مزایای زیر است:
- طول عمر بالا
- قابل شستشو
- قابلیت ساخت به صورت دوجداره
- عایق در برابر صدا
- قابل استفاده بدون نیاز به رنگ
- نصب و تعویض آسان
- عایق حرارت
پنجره با قاب فلزی
برای ساخت چارچوب پنجره‌های فلزی معمولا از آهن یا آلومینیوم استفاده می‌شود. این قاب‌ها طرح‌ها و شکل‌های مختلفی دارند، اما تنوع گسترده‌ای در آن‌ها دیده نمی‌شود. باید توجه داشت که قاب‌های فلزی در برابر اتلاف انرژی عایق نیستند. هرچند می‌شود برای آن‌ها از شیشۀ دوجداره استفاده کرد اما در نهایت ممکن است به استاندارد دلخواه نرسند.
این قاب‌ها در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی آسیب‌پذیر هستند. اگر ضربۀ محکمی به قاب آلومینیومی وارد شود، باعث ایجاد تورفتگی خواهد شد که قابل تعمیر نیست و قاب باید به صورت کلی تعویض شود.
مجموع این دلایل سبب شده قاب‌های فلزی محبوبیت و مورد استفادۀ کمتری داشته باشند. البته قیمت پایین این چارچوب‌ها آن‌ها را همچنان در فهرست انتخاب مشتری‌ها نگه داشته است.
پنجره با قاب کامپوزیت (ترکیبی)
کامپوزیت‌ها محصولات شیمیایی و مصنوعی هستند، به همین دلیل جزو مصالح مدرن به حساب می‌آیند که با توجه به نیاز انسان امروزی طراحی و تولید شده‌اند. چارچوب‌های کامپوزیتی در حال حاضر به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کامپوزیت فایبرگلاس یا پلیمری یکی از مواد پرکاربرد در این زمینه است. فایبر گلاس، کامپوزیتی از الیاف شیشه با مواد پلیمری است که در ساخت آن از پشم شیشه به عنوان ماده تقویت‌کننده و از مواد پلیمری به عنوان مواد زمینه استفاده می‌شود.
از ویژگی‌های چارچوب فایبرگلاس می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- وزن بسیار کم
- عدم نیاز به تقویت فلزی
- استحکام بالا
- عایق صوتی و حرارتی بسیار مطلوب
- مقاوم در برابر اشعۀ ماوراء بنفش خورشید
- مقاوم در برابر فشار ناشی از زلزله
- عدم ایجاد صدا به هنگام وزش باد و طوفان
- ضریب ایمنی بالا در برابر سرقت
- قابل تولید در رنگ‌های متنوع و دلخواه
- باز و بسته شدن آسان به علت انبساط بسیار کم
نوع دیگر چارچوب‌های کامپوزیتی از جنس PVC و UPVC هستند. PVC ها نسبت به UPVCها مواد سخت‌تری هستند و تحمل دمای کمتری دارند. از خصوصیات این قاب‌ها به موارد زیر اشاره می‌کنیم:
- قابلیت شستشوی آسان
- عایق صدا و حرارت
- ضداشتعال و حریق
- ضدالکتریسیته
- نیاز نداشتن به رنگ‌آمیزی
- قیمت مناسب
|
جدا از طرح و شکل فیزیکی پنجره‌ها و نوع شیشه‌ای که در آن‌ها به کار می‌رود، جنس چارچوب هم در زیبایی و طول عمر این قسمت از ساختمان دارای اهمیت است. امروزه قاب‌های پنجره در سه دستۀ چوبی، فلزی و کامپوزیت تولید می‌شوند که هر کدام نقاط قوت و ضعف خود را دارد. طراح یا صاحب خانه باید با در نظر گرفتن مسائلی مانند بودجه، دسترسی به مصالح، زیبایی و… نوع چارچوب مناسب را انتخاب کند. |
برای انتخاب مدل پنجره خانۀ مسکونی، چه موارد دیگری اهمیت دارند؟
همان‌طور که در ابتدای این مطلب گفته شد، پنجره بخش بسیار مهمی در ساختمان است. پنجره راه ارتباطی افراد داخل ساختمان با فضای بیرون است. از طرف دیگر، تصور ساختمانی بدون پنجره حتی برای عابرین و افرادی که از بیرون به آن نگاه می‌کنند هم بسیار ناخوشایند و حتی هراس‌انگیز است.
پس متوجه می‌شویم انرژی و زمانی که صرف انتخاب مدل پنجره درست و تعبیۀ آن می‌شود، هدر نمی‌رود و ارزشش را دارد.
برای آن‌که پنجره در بهترین قسمت ممکن قرار بگیرد، باید جهت وزش باد غالب و زاویۀ تابش آفتاب مد نظر قرار بگیرد. اگر پنجره در دیواری کار شود که هوا در اطراف آن راکد است، نمی‌تواند نقش پررنگی در تهویۀ هوای داخل اتاق داشته باشد. از طرف دیگر آفتاب زیاد یا کم، هر دو باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود.
پنجره‌ها باید در قسمت‌هایی کار شوند که کمترین اشراف را به پنجرۀ همسایه‌ها داشته باشند؛ به این شکل حریم خصوصی هر دو طرف بهتر حفظ می‌شود.
استفاده از شیشه‌های رفلکس یا آینه‌ای مدتی برای پنجره‌های مدرن به کار می‌رفت. این شیشه‌ها از فضای بیرون و در طول روز به صورت آینه عمل می‌کنند و اجازه نمی‌دهند افرادی که بیرون از ساختمان هستند به داخل آن دید داشته باشند. این کارآیی مثبت و مناسبی است، اما توصیه می‌شود خصوصا در فضای شهری از انواع ساده و غیررنگی آن استفاده شود. زیرا این شیشه‌های رنگی برخلاف پنجره‌های رنگی با تم سنتی، جلوۀ چندان دلچسبی ندارند.
یک پنجره هرقدر ماهرانه و خلاقانه طراحی و اجرا شده باشد، به پردۀ مناسب هم نیاز دارد. انتخاب پرده باید به شکلی باشد که زیبایی پنجره را نمایش دهد، هنگام لزوم جلوی دید از بیرون و آفتاب شدید را بگیرد و البته با دکوراسیون داخلی هم هماهنگ باشد. یک پنجرۀ زیبا اگر با پردۀ نامناسب همراه شود، جلوۀ عالی نخواهد داشت.
حتما زمانی که اقدام به خرید، طراحی یا بازسازی خانۀ خود می‌کنید به نکاتی که در این مطلب عنوان شد و ایده‌هایی که برای انتخاب نوع و مدل پنجره در اختیارتان گذاشتیم توجه می‌کنید. البته همیشه مسائل و موارد جزئی‌تری وجود دارد که فقط موقع کار با آن‌ها مواجه می‌شوید.
جمع‌بندی
- پنجره بخش بسیار مهمی در ساختمان است؛ زیرا راه ارتباطی افراد داخل ساختمان با فضای بیرون است.
- انتخاب پنجره‌ای که مناسب با سلیقه، خواسته و بودجۀ صاحب‌خانه باشد بسیار حائز اهمیت است؛ چون این بخش از ساختمان پس از تکمیل شدن به راحتی قابل تعویض نیست.
- پنجره باید در کنار کارآیی، زیبایی هم داشته باشد. برای زیبا کردن پنجره انتخاب‌هایی مناسب بودجه‌های کم و زیاد وجود دارد. زیبایی پنجره می‌تواند با شکل و اندازۀ آن یا نوع شیشه‌هایش تعریف شود.
- محل قرارگیری پنجره در دیوار از لحاظ امکان ورود نور طبیعی و گردش هوا دارای اهمیت است. این مورد هنگام طراحی ساختمان باید مد نظر قرار بگیرد.
- نوع قاب پنجره در زیبایی، استحکام و طول عمر آن تاثیر می‌گذارد. قاب‌های چوبی پنجره اگر باکیفیت خوب تهیه شوند کارآیی و زیبایی بسیار مطلوبی دارند.
- قاب‌های فلزی دارای نقاط ضعفی همچون آسیب‌پذیری در برابر ضربه و عایق نبودن در برابر حرارت هستند؛ اما قیمت پایین‌تری دارند.
- قاب‌های کامپوزیت محصولات مصنوعی و مدرنی هستند که نصب و نگهداری آسانی داشته و عایق مناسبی هم محسوب می‌شوند. چارچوب‌های کامپوزیت عمر مفید بالایی نیز دارند.
بسیار مفید و علمی بود. لذت بردم.